(SGTT) - Thời gian gần đây, trào lưu thực dưỡng nở rộ qua những bài viết, kiến thức chia sẻ trên các trang mạng xã hội. Tuy nhiên, có một phần thông tin trong đó chưa hoàn toàn chính xác, mà nó được người chia sẻ thông tin nhằm mục đích bán sản phẩm như trà, hạt, gạo lứt...
- Gợi ý bảy quyển sách hữu ích cho người giảm cân từ biên tập viên từng làm cho BBC
- Người thường xuyên uống trà có thể giảm hấp thụ các kim loại nặng
Thực dưỡng là gì?
Qua tìm hiểu, thực dưỡng có tên gọi là macrobiotic, bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp. Cụ thể, Makros (μάκρος) có nghĩa là dài, mỏng; Bios (βίος) nghĩa là sự sống. Do đó, macrobiotic có thể hiểu là “hướng tới kéo dài tuổi thọ”, chứ không phải "đời sống lớn" như một số nội dung chia sẻ liên quan.
Thực tế, thực dưỡng không đơn thuần là chế độ ăn uống mà nó còn là hệ tư tưởng dinh dưỡng hướng đến sự cân bằng và kéo dài tuổi thọ. Tuy nhiên, trong khoa học dinh dưỡng, nó chỉ được coi là một chế độ ăn uống bổ trợ (complementary diet), không thể thay thế cho điều trị y tế.
Thực dưỡng không có nghĩa là ăn chay hoặc kiêng thịt hoàn toàn
Một trong những hiểu lầm phổ biến nhất về thực dưỡng ở Việt Nam là nhiều người cho rằng thực dưỡng đồng nghĩa với việc ăn thuần chay, chỉ ăn rau củ, kiêng thịt tuyệt đối. Điều này không đúng.
Chế độ ăn thực dưỡng được thiết kế tùy theo từng cá nhân và tình trạng sức khỏe của họ. Ví dụ, có người cần kiêng thịt đỏ (như thịt bò) vì lý do sức khỏe; nhưng cũng có người bắt buộc phải ăn thịt đỏ, thậm chí càng nhiều càng tốt, vì thiếu dưỡng chất từ nguồn thực phẩm này có thể gây hậu quả nghiêm trọng hơn chính căn bệnh họ đang mắc phải.
Thế nên, việc áp dụng thực dưỡng một cách cứng nhắc, không cân nhắc đến nhu cầu dinh dưỡng cá nhân, có thể gây thiếu hụt nghiêm trọng protein, chất béo và các khoáng chất quan trọng.
Thực dưỡng không phải là phương pháp chữa bệnh
Hiện tại, không có bất kỳ nghiên cứu khoa học hoặc bằng chứng y khoa nào chứng minh rằng thực dưỡng có thể chữa bệnh. Tuy nhiên, vẫn có những người tin rằng: "Từ khi em ăn toàn đồ chay theo thực dưỡng, em thấy khỏe hẳn lên, không còn bệnh tật gì".
Có thể, cảm giác "khỏe hơn" này xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, như giảm tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, tăng cường rau củ quả, hoặc đơn giản là thay đổi lối sống. Nhưng điều đó không có nghĩa là thực dưỡng có thể chữa ung thư, bệnh tim hay tiểu đường.
Trong y học, thực dưỡng có thể được sử dụng như một liệu pháp bổ trợ (complementary therapy), giúp cải thiện một số tình trạng sức khỏe nhất định khi được áp dụng đúng cách. Nhưng nó không bao giờ thay thế cho điều trị y khoa tiêu chuẩn. Việc tin rằng thực dưỡng có thể chữa bách bệnh là hiểu lầm nguy hiểm, dẫn đến hậu quả đáng tiếc trong việc phòng và chữa bệnh.
Thực dưỡng không phù hợp cho tất cả mọi người
Không phải ai cũng có thể áp dụng thực dưỡng một cách an toàn. Ví dụ: Người tiểu đường có thể hưởng lợi từ một số nguyên tắc của thực dưỡng, như giảm đường và thực phẩm chế biến sẵn. Nhưng người bị bệnh thận hoặc cao huyết áp có thể gặp nguy hiểm nếu áp dụng thực dưỡng không đúng cách, do chế độ ăn này có thể dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng, thiếu protein, khoáng chất và chất béo quan trọng.
Thực dưỡng không phải là một chế độ ăn "một cỡ vừa cho tất cả" (one-size-fits-all). Nó cần được tư vấn và giám sát chặt chẽ bởi chuyên gia dinh dưỡng. Thậm chí, trong nhiều trường hợp, người áp dụng phải ghi nhật ký ăn uống, theo dõi sát sao từng bữa ăn và tình trạng sức khỏe để đảm bảo không gây hại cho chính mình.
Thực dưỡng trên mạng xã hội – Thật giả lẫn lộn
Hiện nay, nhiều người tự xưng là "chuyên gia thực dưỡng" trên Facebook, YouTube, TikTok… đang truyền bá những thông tin sai lệch và nguy hiểm. Họ có thể tuyên bố thực dưỡng chữa ung thư, thay thế thuốc men, giúp cơ thể tự phục hồi.
Hay họ khuyến khích người bệnh từ bỏ phương pháp điều trị chính thống để theo thực dưỡng. Thậm chí, họ bán các sản phẩm như trà, gạo lứt, thực phẩm “thần kỳ” với giá cao mà không có bất kỳ chứng nhận khoa học nào.
Thực dưỡng không xấu, nhưng cách hiểu sai về thực dưỡng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Nếu muốn áp dụng chế độ ăn này, bạn nên tìm hiểu kỹ thông tin, tham khảo ý kiến từ chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ. Đừng để niềm tin sai lầm khiến bạn hoặc người thân phải trả giá bằng sức khỏe, thậm chí là tính mạng.
