(SGTT) – Quy định sàn thương mại điện tử nộp thuế thay cho nhà bán hàng đặt ra áp lực không nhỏ cho việc tính toán lại bài toán doanh thu, lợi nhuận. Với thương nhân kinh doanh online, đây là thời điểm phải chuyên nghiệp hóa để tồn tại và phát triển.
- Từ 1-7, sàn thương mại điện tử kê khai, nộp thuế thay người bán
- Sẽ thêm quy định với người kinh doanh hàng hóa qua thương mại điện tử
Kinh doanh online không còn là sân chơi nghiệp dư
Từ ngày 1-7-2025, theo Nghị định số 117/2025/NĐ-CP quy định quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử (Nghị định 117), các sàn thương mại điện tử (TMĐT) có chức năng thanh toán, bao gồm cả trong và ngoài nước, sẽ chính thức chịu trách nhiệm khấu trừ, kê khai và nộp thuế thay cho hộ, cá nhân kinh doanh phát sinh doanh thu tại Việt Nam.
Việc khấu trừ thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN) được thực hiện ngay tại thời điểm giao dịch được xác nhận thanh toán, với mức thuế xác định theo tỉ lệ phần trăm trên doanh thu từng giao dịch.
Trong khi đó, với các sàn không có chức năng thanh toán hộ, cá nhân kinh doanh vẫn phải tự kê khai và nộp thuế theo quy định hiện hành. Trước đó, Luật số 56/2024/QH15 đã quy định việc này có hiệu lực từ 1-4-2025, nhưng phải chờ văn bản hướng dẫn thi hành.
Chia sẻ với KTSG Online, đại diện Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam (VECOM), đánh giá việc Chính phủ ban hành Nghị định 117 được xem là bước đi quan trọng nhằm minh bạch và đơn giản hóa nghĩa vụ thuế cho hộ, cá nhân kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử.
Việc các sàn TMĐT thực hiện khấu trừ và nộp thuế thay cho người bán giúp họ yên tâm tập trung kinh doanh mà không lo kê khai sai, thiếu hoặc bị truy thu thuế. Quy định về mức thuế cũng được nêu rõ, tạo thuận lợi cho người bán trong việc tính toán chi phí. Tuy vậy, chính sách cũng kéo theo một số lo ngại như lợi nhuận có thể giảm do thuế bị khấu trừ trước, thời gian hoàn thuế còn chậm.
Đáng chú ý, đối với các hộ, cá nhân kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử nhưng không thuộc đối tượng được tổ chức quản lý nền tảng khấu trừ và nộp thuế thay, theo quy định tại Luật số 56/2024/QH15, họ có nghĩa vụ tự đăng ký mã số thuế, tự kê khai, tính toán và nộp thuế theo quy định.
Việc này đòi hỏi người kinh doanh phải nắm rõ các thủ tục về thuế, tránh tình trạng kê khai sai, chậm nộp hoặc trốn thuế, có thể dẫn đến bị xử phạt và truy thu. Trong bối cảnh hoạt động kinh doanh qua mạng ngày càng phổ biến, việc tự thực hiện nghĩa vụ thuế cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt với những cá nhân bán hàng qua các nền tảng chưa được kiểm soát chặt như Zalo cá nhân, Facebook nhóm, livestream độc lập.
Đây cũng là nhóm có nguy cơ cao chuyển sang các kênh "ngoài luồng" để tránh bị khấu trừ thuế, ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế và sự minh bạch trên thị trường số, đặt ra thách thức mới trong công tác quản lý các giao dịch thương mại số hiện nay.
Bà Nguyễn Quỳnh Dương, Giám đốc công ty phần mềm quản lý bán hàng đa kênh Nhanh.vn, cho rằng việc quy định trách nhiệm và cách kê khai, nộp thuế thay cho nhà bán hàng trên sàn TMĐT giúp giảm gánh nặng thủ tục cho các shop nhỏ, nhưng triển khai thực tế không đơn giản.
Thuế suất không thể áp đồng loạt, mà phải phân loại chi tiết theo từng mã hàng, nếu nhà bán hàng chỉ làm thương mại đơn thuần mua vào rồi bán ra thì thuế là 1% VAT và 0,5% thuế TNCN, còn tự sản xuất là 3% VAT và 1,5% thuế TNCN, một số mặt hàng như nông sản mà nông dân tự nuôi trồng bán ra chưa qua chế biến có thể được miễn thuế.
Điều này đòi hỏi hệ thống của sàn phải đáp ứng khả năng phân loại chính xác. Nếu không tự kê khai, nhà bán hàng phải xin chứng từ khấu trừ để lưu trữ, nên các sàn cần chủ động cấp chứng từ tự động, dễ tra cứu. Điểm mới tích cực là Nghị định 117 đã bổ sung hướng dẫn hoàn thuế cho hộ kinh doanh, tháo gỡ vướng mắc lâu nay với người bán nhỏ lẻ, bà nhấn mạnh.
Tổng chi phí bán hàng chiếm tới 25-30% doanh thu
Mới đây, cũng từ 1-7, phía Shopee có động thái tăng thêm phí hạ tầng 3.000 đồng/đơn hàng. Điều này đặt ra gánh nặng thêm về phí cho người bán cùng chính sách minh bạch thuế trước khi doanh thu bán hàng thực tế về tay.
Theo giới bán hàng, phí hạ tầng sẽ tác động lớn đến các shop kinh doanh sản phẩm giá trị thấp, bởi ngoài phần trăm hoa hồng, mỗi đơn hàng còn phải gánh thêm chi phí hạ tầng tính theo đơn vị đơn hàng. Điều này khiến việc duy trì lợi nhuận trở nên khó khăn hơn nếu không kịp điều chỉnh giá bán, đặc biệt với các sản phẩm có biên độ thấp.
Shopee vừa thử nghiệm tính năng cho phép một số nhà bán cài đặt số lượng mua tối thiểu nhằm hạn chế các đơn hàng giá trị thấp. Tính năng này giúp shop dễ quản lý đơn nhỏ, nhưng cũng gây bất tiện cho người mua lẻ hoặc chỉ muốn thử sản phẩm.
Một số nhà bán đề xuất Shopee nên bổ sung tùy chọn thiết lập giá trị đơn hàng tối thiểu thay vì giới hạn số lượng theo mã, để phù hợp hơn với đặc thù từng ngành hàng. Trong lúc chờ điều chỉnh, nhiều shop buộc phải tăng giá đơn lẻ để bù chi phí, làm giảm tính cạnh tranh.
Đại diện Haravan cho biết, việc siết chặt kiểm soát từ sàn TMĐT và cơ quan thuế đang buộc nhà bán hàng chuyển từ cách làm tự phát sang vận hành bài bản, đúng quy trình và nhanh chóng. Chi phí cũng gia tăng khi các sàn thực hiện thêm nghĩa vụ như khấu trừ và nộp thuế thay cho người bán. Với hộ và cá nhân kinh doanh, việc tính thuế theo doanh thu dễ trở thành gánh nặng nếu không theo dõi và kiểm soát dòng tiền chặt chẽ.
Anh Minh Trí, một nhà bán hàng trên sàn TMĐT cho biết dù số lượng đơn hàng tăng, nhiều nhà bán hàng trên sàn TMĐT vẫn ghi nhận tình trạng thua lỗ do tổng chi phí cao. Có đơn hàng trị giá 175.000 đồng nhưng sau khi trừ các khoản phí, người bán bị lỗ nhẹ; một số đơn hàng giá thấp, dưới 40.000 đồng, mức phí chiếm gần 50% giá trị khiến hoạt động kinh doanh không hiệu quả.
Trong nhiều trường hợp, dù doanh thu trong ngày ghi nhận hàng chục triệu đồng, tỉ lệ đơn hoàn cao khiến hàng hóa hư hỏng, tiền không thu về, gây thiệt hại trực tiếp. Thực tế cho thấy nếu không kiểm soát chặt chi phí ẩn như phí nền tảng, voucher, trợ giá hay đơn hoàn, nhà bán hàng rất dễ gặp khó khăn trong việc duy trì lợi nhuận.
Với những mặt hàng phần lãi rơi vào khoảng 10-20%, các nhà bán hàng chủ động xem xét cân đối lại giá bán, tìm bên nhập hàng có thể xuất hóa đơn điện tử để minh bạch hàng hóa đầu vào, cũng như dòng tiền thu chi.
Ông Tín Lê, chuyên gia trong lĩnh vực TMĐT, CEO Adtek Growth Marketing Agency, nói với các khoản khấu trừ thuế 1,5%, chiết khấu nền tảng từ 10-15%, cộng thêm chi phí quảng cáo và hoàn hàng, tổng chi phí mà người bán phải gánh có thể chiếm tới 25-30% doanh thu. Áp lực này khiến nhiều nhà bán phải cân nhắc lại chiến lược đầu tư, thậm chí xem xét phân bổ nguồn lực sang các kênh khác như TikTok Shop, Facebook, Zalo hoặc bán hàng qua website riêng nhằm tối ưu hiệu quả kinh doanh.
