(SGTT) - Trong những năm gần đây, cộng đồng khoa học và y tế nước ngoài liên tục cảnh báo về sự gia tăng các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng ở trẻ em, đặc biệt tại các quốc gia phát triển như Mỹ, Anh và nhiều nước châu Âu.
- Những điều thú vị về thực dưỡng nếu hiểu đúng
- Mẹo "lướt qua" mùa cúm từ thực phẩm, đồ uống hằng ngày
Một báo cáo mới đây từ Ủy ban “Make America Healthy Again” (MAHA) do Bộ trưởng Y tế Mỹ Robert F. Kennedy Jr. đứng đầu, đã thu hút dư luận khi chỉ ra mối liên hệ giữa thực phẩm siêu chế biến, hóa chất và sự suy giảm sức khỏe ở thế hệ trẻ em.
Thực phẩm siêu chế biến là “thủ phạm” thầm lặng
Theo báo cáo MAHA, hiện nay có khoảng 1 trong 2 trẻ em Mỹ mắc ít nhất một dạng bệnh mãn tính như béo phì, tiểu đường, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), hoặc các vấn đề về hô hấp và thần kinh. Một trong những nguyên nhân nổi bật được chỉ ra là chế độ ăn uống hiện đại chứa quá nhiều thực phẩm siêu chế biến.
Thực phẩm siêu chế biến (ultra processed foods – UPFs) là các loại thực phẩm đã qua nhiều công đoạn công nghiệp, chứa ít hoặc không có thành phần nguyên chất, và thường bổ sung thêm hương liệu, màu nhân tạo, chất tạo kết cấu và chất bảo quản. Các sản phẩm như xúc xích, bánh snack, ngũ cốc ăn sáng công nghiệp, mì ăn liền hay đồ uống có ga... là những ví dụ tiêu biểu.
Một nghiên cứu đăng trên The Guardian nhấn mạnh, trẻ em tiêu thụ UPFs thường xuyên dễ đối mặt với nguy cơ béo phì, tiểu đường loại 2 và các rối loạn trao đổi chất cao hơn đáng kể so với trẻ ăn thực phẩm tươi.
Hóa chất môi trường và ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển
Ngoài thực phẩm, báo cáo của MAHA và nhiều tổ chức y tế quốc tế khác cũng đặc biệt lo ngại về các hóa chất môi trường như thuốc trừ sâu (glyphosate, atrazine), nhựa công nghiệp (phthalates, bisphenol A - BPA), và kim loại nặng (chì, thủy ngân) là những tác nhân có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến phát triển não bộ, hệ miễn dịch và sức khỏe sinh sản của trẻ.
Tờ Financial Times dẫn lời các chuyên gia nhận định, việc tiếp xúc lặp lại các hóa chất này từ thực phẩm, nước uống, đồ nhựa hoặc không khí ô nhiễm dễ tích lũy dần trong cơ thể trẻ em, vốn nhạy cảm hơn người lớn. Nghiên cứu tại Mỹ phát hiện nhiều học sinh mẫu giáo có dấu vết glyphosate trong nước tiểu, dù chưa từng tiếp xúc trực tiếp với nông trại.
Lối sống ít vận động và thời gian trước màn hình
Bên cạnh chế độ ăn và môi trường, lối sống hiện đại với đặc trưng là ít vận động và dành quá nhiều thời gian trước màn hình cũng là nguyên nhân khiến sức khỏe trẻ em đi xuống. Trẻ ngày nay dành ra trung bình 5-7 giờ mỗi ngày trước màn hình tivi, điện thoại hoặc máy tính bảng, khiến tỷ lệ cận thị, rối loạn giấc ngủ, lo âu và trầm cảm gia tăng.
Tờ Washington Post nhận định, một thế hệ trẻ em đang lớn lên trong môi trường công nghiệp hóa cao độ, thiếu vận động tự nhiên, ăn uống mất cân bằng và tiếp xúc với hàng ngàn hợp chất nhân tạo mỗi ngày. Đó là công thức cho một cuộc khủng hoảng sức khỏe kéo dài hàng thập kỷ.
Kêu gọi thay đổi từ chính sách đến thói quen gia đình
Báo cáo MAHA kết luận rằng nếu không có những cải cách toàn diện từ quy định kiểm soát thực phẩm và hóa chất đến giáo dục dinh dưỡng cho phụ huynh thì tình trạng sức khỏe trẻ em sẽ ngày càng tồi tệ hơn.
Nhiều chuyên gia đề xuất một số biện pháp như tăng cường giáo dục dinh dưỡng học đường, giúp trẻ hiểu rõ giá trị của thực phẩm tươi, toàn phần; giới hạn quảng cáo thực phẩm siêu chế biến nhắm vào trẻ em, như đã từng áp dụng với thuốc lá; cải cách chính sách nông nghiệp để khuyến khích sản xuất thực phẩm sạch, hữu cơ và địa phương; hay hỗ trợ phụ huynh, đặc biệt là gia đình lao động, tiếp cận thực phẩm chất lượng với giá hợp lý.
Theo Financial Times, Washington Post, The Week
