(SGTT) - Phim lịch sử không chỉ giữ gìn giá trị truyền thống mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch văn hóa. Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà làm phim, địa phương và ngành du lịch, cùng với các chính sách hỗ trợ phù hợp.
- Phát triển du lịch ‘theo dấu phim’: Góc nhìn từ Huế
- Tạo cú hích cho du lịch địa phương qua sản phẩm ‘theo dấu phim’
- Du lịch Phú Yên kỳ vọng tiếp tục lập ‘cú hích’ từ điện ảnh
Phim lịch sử “mở đường” cho du lịch văn hóa
Điện ảnh - đặc biệt là dòng phim lịch sử, đang cho thấy tiềm năng to lớn trong việc thúc đẩy du lịch văn hóa tại Việt Nam. Những số liệu tăng trưởng ấn tượng từ di tích Củ Chi sau thành công của phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối là một ví dụ cụ thể.
Sau khi bộ phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối ra mắt, lượng khách đổ về khu di tích địa đạo Củ Chi (TPHCM) đã tăng vọt. Theo Sở Du lịch TPHCM, từ 1-1 đến 15-4, địa đạo Củ Chi đón 521.000 lượt khách, trong đó có 194.650 khách nội địa – tăng 26%, và 325.438 khách quốc tế – tăng 20% so với cùng kỳ năm 2023.
Hiệu ứng từ bộ phim không dừng ở số lượng. Nhiều doanh nghiệp du lịch đã linh hoạt mở tour “hóa thân” thành chiến sĩ giải phóng, tái hiện hoạt cảnh kháng chiến, tạo nên trải nghiệm thực tế giàu cảm xúc cho du khách – đặc biệt là giới trẻ và học sinh, sinh viên.
Đạo diễn Hoàng Nam cho rằng phim ảnh làm cho các tour lịch sử truyền thống gần gũi hơn với công chúng. Trước đây, tour học đường hay tham quan di tích thiếu cảm xúc, nhưng phim lịch sử với hình ảnh và âm thanh sống động giúp người xem hiểu sâu hơn, khơi gợi niềm tự hào dân tộc và thúc đẩy họ đến trải nghiệm thực tế.
Đạo diễn cũng nhấn mạnh điện ảnh có thể là “chìa khóa” để định vị lại sản phẩm du lịch văn hóa, nhất là trong xu hướng du lịch trải nghiệm và tri ân đang phát triển.
Tiến sĩ Justin Matthew Pang, Quyền Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Quản trị Du lịch và Khách sạn, Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam, cũng nhận định phim về lịch sử đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ văn hóa. Theo ông, khi cộng đồng có sự hiểu biết sâu sắc về quá khứ, điều đó không chỉ giúp nuôi dưỡng sự trân trọng mà còn góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa, thúc đẩy phát triển du lịch và khơi gợi sự quan tâm của công chúng, đặc biệt với những nét văn hóa và nghi lễ truyền thống đang đứng trước nguy cơ mai một.
Dưới góc độ quản lý nhà nước, ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Chủ tịch Thường trực thành phố Huế, nhấn mạnh vai trò của phim lịch sử – chiến tranh trong việc phát huy giá trị di sản. Điển hình như Huế - vùng đất mang lịch sử oai hùng, gắn liền với những dấu tích huy hoàng của triều Nguyễn và dấu ấn chiến tranh. Để tái hiện những câu chuyện ấy một cách sinh động, phim ảnh trở thành công cụ hữu hiệu, giúp làm phong phú các tour di tích, tour học đường hay hành trình tri ân.
Việc lồng ghép chiếu phim trong trải nghiệm du lịch không chỉ mang lại góc nhìn sâu sắc về lịch sử cho du khách, mà còn góp phần nâng cao giá trị giáo dục và quảng bá hình ảnh điểm đến. Đây là hướng đi sáng tạo để làm mới tour truyền thống, đồng thời tôn vinh và bảo tồn bản sắc văn hóa – lịch sử.
Cơ hội và thách thức song hành
Cơ hội là vậy, nhưng lĩnh vực này cũng chứa nhiều thách thức, từ khâu sản xuất đến việc tiếp cận khán giả, khiến việc khai thác hiệu quả để phát triển du lịch văn hóa chưa thật sự dễ dàng.
Ông Đinh Tường Huân, đại diện bộ phận Marketing của Ancient Hue, cho biết khán giả chính của dòng phim lịch sử thường là thế hệ trung niên – nhóm chưa phải là đối tượng du lịch năng động nhất. Vì vậy, cần mở rộng hướng tiếp cận để thu hút thêm nhiều nhóm khách khác.
Cụ thể, thay vì chỉ tập trung vào các phim lịch sử, có thể phát triển thêm các tác phẩm lấy bối cảnh lịch sử nhưng mang đề tài đời sống, hài hước hoặc tình cảm, như thập niên 1990 hay thời nhà Nguyễn. Cách làm này vừa bảo tồn giá trị văn hóa - lịch sử, vừa giúp phim gần gũi và dễ tiếp cận hơn với khán giả trẻ.
Đạo diễn Hoàng Nam nhấn mạnh một vấn đề lớn là sự nhạy cảm trong khâu nội dung và chi phí đầu tư cao. Phim lịch sử rất dễ bị khán giả soi xét, phê bình, thậm chí bắt lỗi. “Việc làm phim lịch sử đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia nhằm đảm bảo tính chính xác và thuyết phục”, ông Nam nói.
Ông cũng cho biết nỗi lo lớn nhất là chi phí đầu tư quá lớn cùng những rủi ro không lường trước. Vì thế, rất mong nhà nước có ban chuyên biệt hỗ trợ kiểm duyệt kịch bản, tài chính, giấy phép và kết nối với các đơn vị quân đội để cung cấp thiết bị chuyên dụng. Với sự hỗ trợ toàn diện này, các nhà làm phim trẻ sẽ yên tâm hơn và sẵn sàng khai thác dòng phim lịch sử - chiến tranh.
Mối quan hệ phối hợp giữa ngành du lịch, nhà làm phim và địa phương cũng rất quan trọng để khai thác hiệu quả công tác quảng bá điểm đến.
Trước khi triển khai dự án, các đoàn làm phim thường đến khảo sát bối cảnh và liên hệ với chính quyền để được hỗ trợ và phối hợp quảng bá. Với những dự án lớn, ngành du lịch còn có thể cùng nhà làm phim lựa chọn và xây dựng bối cảnh tại các vị trí thuận lợi nhất. Sau khi phim hoàn thành, ngành du lịch địa phương có cơ hội khai thác lâu dài các điểm đến này.
Bên cạnh đó, theo nhận định từ một số doanh nghiệp lữ hành, hiệu ứng từ phim đối với du lịch thường mang tính nhất thời, tập trung vào giai đoạn ra mắt và vài tháng tiếp theo.
Để phát triển bền vững, cần có phương án khai thác lâu dài, với sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà làm phim, chính quyền địa phương và doanh nghiệp du lịch để liên tục làm mới sản phẩm và trải nghiệm.
Tuy nhiên, từ khi bắt đầu quay phim đến khi phim ra rạp thường mất từ 6 tháng đến 1 năm, thậm chí lâu hơn. Trong thời gian chờ đợi đó, nhiều bối cảnh phim gặp khó khăn trong việc duy trì và bảo quản, dẫn đến xuống cấp, hoang tàn.
"Điều này khiến các nhà làm phim trăn trở vì khi du khách đến tham quan, họ khó có thể cảm nhận được hình ảnh nguyên bản như trên màn ảnh. Do đó, các nhà làm phim mong muốn địa phương và ngành du lịch có chính sách hỗ trợ bảo quản bối cảnh phim, giữ cho cảnh quay luôn trong trạng thái tốt nhất", đạo diễn Hoàng Nam chia sẻ.
Đồng thời, sự phối hợp trong truyền thông từ phía địa phương cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quảng bá bộ phim và hình ảnh điểm đến.
