Chánh Tài -
Robot có thể hiện diện trong buồng lái với vai trò cơ phó để hỗ trợ cơ trưởng điều khiển các máy bay chở khách và hàng hóa, thậm chí cuối cùng sẽ thay thế phi công con người trong tương lai.
Chính phủ và ngành công nghiệp hàng không Mỹ đang hợp tác trong một chương trình có tên gọi ALIAS nhằm thay thế cơ phó con người trong các chuyến bay với tổ lái hai người bằng cơ phó robot không bao giờ biết mệt, bị căng thẳng hay mất tập trung, hãng tin AP cho hay.
Công ty nghiên cứu hàng không Aurora Flight Sciences, có trụ sở ở thành phố Manassas, bang Virginia là nhà thầu tư nhân chủ trì chương trình hợp tác này dưới sự tài trợ của Cơ quan Đặc trách các dự án nghiên cứu quốc phòng cao cấp (DARPA) thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ.
Cơ trưởng của chiếc máy bay Cessna Caravan truyền mệnh lệnh cho cơ phó robot bằng cách gõ vào máy tính bảng.
Trong bối cảnh các hãng hàng không dân dụng đang thiếu hụt các phi công lành nghề, các quan chức tin rằng chương trình ALIAS sẽ giúp giảm số phi công cần thiết để vận hành các máy bay cỡ lớn đồng thời tăng tính an toàn và hiệu quả trong quá trình bay.
Mục tiêu của chương trình là cơ phó robot sẽ giúp cơ trưởng con người đảm nhận một khối lượng lớn các công việc thông thường để cơ trưởng có thể tập trung xử lý những tình huống quan trọng, chẳng hạn trong các trường hợp hạ cánh khẩn cấp.
Các lãnh đạo của chương trình ALIAS thậm chí còn đặt ra viễn cảnh một ngày nào đó, các máy bay sẽ không cần phi công con người trong buồng lái nữa.
John Langford, Giám đốc điều hành kiêm Chủ tịch Công ty Aurora Flight Sciences hình dung trong tương lai, mọi người sẽ đi lại trên những chiếc máy bay tự lái cỡ nhỏ và đây sẽ là một trong những phương tiện đi lại phổ biến.
Phản ứng nhanh hơn con người
Tại cuộc trình diễn công nghệ ở một sân bay nhỏ tại Manassas, bang Virginia hôm 17-10, một cơ phó robot với các cánh tay làm các ống kim loại, được bố trí ở ghế phải trong khoang lái của chiếc máy bay cỡ nhỏ Cessna Caravan, đưa một bàn tay ngoạm nắm cần ga của máy bay. Ở ghế ngồi bên trái, cơ trưởng con người truyền mệnh lệnh cho người đồng nghiệp câm lặng bằng cách gõ vào một máy tính bảng. Các máy tính hiện đại điều khiển máy bay không phải là điều mới mẻ. Trên các máy bay ngày nay, chế độ bay tự động duy trì trong phần lớn thời gian máy bay ở trên không trung sau khi ổn định độ cao. Các phi công chủ yếu làm việc trong quá trình máy bay cất cánh và hạ cánh. Tuy nhiên, chương trình ALIAS đi xa thêm một bước nữa bằng một loạt camera quan sát cho phép cơ phó robot nhìn thấy các thiết bị trong buồng lái và đọc các chỉ số. Nó có thể nhận ra các công tắc đang bật hay đang tắt và có thể bật chúng về vị trí đúng. Cơ phó robot không chỉ có thể đúc rút kinh nghiệm bay từ chiếc máy bay mà nó đang vận hành mà còn rút ra các bài học từ toàn bộ lịch sử vận hành của kiểu máy bay này.
Langford cho rằng cơ phó robot có thể làm mọi thứ mà con người có thể làm ngoài trừ việc quan sát không gian bên ngoài máy bay. Tuy nhiên, ông cho biết về lâu dài cơ phó robot cũng có thể đảm nhận công việc này. Ông cho rằng phi công robot có thể xử lý tốt hơn phi công con người trên nhiều phương diện, chẳng hạn, nó sẽ phản ứng nhanh hơn và có thể ngay lập tức tiến hành hàng loạt kiểm tra khẩn cấp trong một tình huống cụ thể nào đó.
Langford nói phi công robot có thể lưu trữ dữ liệu của mọi giờ bay của kiểu chiếc máy bay mà nó đang vận hành. Nó giống như một phi công có kinh nghiệm 600.000 giờ bay.
Tuy nhiên, phi công robot sẽ đối mặt với nhiều rào cản khó khăn trước khi nó có thể thay thế phi công con người. Chẳng hạn, Cơ quan Quản lý hàng không liên bang Mỹ (FAA) phải sửa đổi hàng hoạt các quy định về an toàn bay liên quan đến phi công robot. Một sửa đổi nhỏ trong các quy định của FAA có khi mất hàng năm trời.
Dan Patt, Quản lý chương trình ALIAS của DARPA cho biết thay thế phi công con người bằng phi công robot sẽ mất vài thập kỷ nhưng Langford tin rằng tiến trình này sẽ diễn ra nhanh hơn.
Những hoài nghi
Các nghiệp đoàn phi công nghi ngờ về viễn cảnh robot có thể thay thế con người để vận hành máy bay. Keith Hagy, Giám đốc an toàn và kỹ thuật của Hiệp hội Phi công Air Line (ALPA) nói rằng trong trường hợp máy bay bị hỏng nhiều hệ thống cùng một lúc trong khi đang bay, chỉ có những nỗ lực quả cảm của các phi công con người mới có thể cứu tính mạng hành khách.
Chẳng hạn, vào năm 2010, một động cơ của chiếc máy bay Airbus A380 thuộc hãng hàng không Qantas Airways phát nổ khi máy bay đang chở 469 hành khách và phi hành đoàn bay từ London, Anh sang Sydney, Úc. Các mảnh kim loại bắn ra từ vụ nổ làm hư hại các hệ thống quan trọng của máy bay như cánh, thân, càng hạ cánh, hệ thống nhiên liệu. Hệ thống quản lý bay của máy bay tê liệt trước hàng loạt cảnh báo khẩn cấp. May thay, tình cờ lúc đó trên máy bay có đến 5 phi công lão luyện bao gồm ba cơ trưởng. Họ đã phối hợp xử lý và giúp máy bay hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay Changi của Singapore. Kinh nghiệm của các phi công đã giúp hành khách thoát chết trong gang tấc.
“Trong những kiểu tình huống nguy hiểm như vậy, bạn thực sự cần một phi công có đủ kinh nghiệm và óc phán xét để ra quyết định. Robot không có khả năng đó được”, Hagy nói.
