Piano (dương cầm) là một nhạc cụ “đẹp” với âm thanh thanh thoát, giúp người chơi xua tan căng thẳng. Nhiều người tìm đến piano như một liệu pháp tinh thần trong cuộc sống nhưng muốn học và chơi loại nhạc cụ này, trước hết họ phải biết cách chọn được cho mình một cây đàn phù hợp.
Grand piano hay Upright piano?
Ông Nguyễn Tiến Thành, Giám đốc điều hành Công ty Music World (112, Nguyễn Du, quận 1, TPHCM), chuyên phân phối đàn piano, cho biết hiện đang phổ biến hai loại đàn piano cơ là Grand piano là loại đàn lớn, có “cánh” – phần nắp đàn lớn, có thể mở lên những nấc khác nhau để âm thanh vang xa, thường dùng để biểu diễn và Upright piano là loại đàn đứng.
Với cấu tạo phức tạp, chất liệu cấu thành cao cấp cùng với sự tỉ mỉ trong sản xuất, Grand piano cho chất lượng âm thanh vượt trội, đồng nghĩa với việc giá cả cao hơn nhiều lần so với một chiếc Upright piano. Ông Thành ví von: “Grand piano như một chiếc xe hơi, còn Upright piano như một chiếc xe máy, khi người ta đã quen chạy xe hơi rồi thì họ sẽ không muốn quay lại xe máy nữa”.
Tại thị trường Việt Nam, dù là Grand piano hay Upright piano đều có hai dạng là đàn cũ và đàn mới được nhập từ nước ngoài về. Theo tư vấn của ông Thành, nếu một người có điều kiện, muốn học và chơi đàn piano thì hãy mua một chiếc Grand piano. Tại Việt Nam, Yamaha là thương hiệu đàn piano phổ biến nhất. Giá mỗi chiếc Grand piano mới của Yamaha dao động trong khoảng 25.000-40.000 đô la Mỹ; trong khi đó, một chiếc đàn cũ cùng loại, cũng của hãng này có giá khoảng 10.000 đô la. Với những sản phẩm của các hãng nổi tiếng đến từ châu Âu, sản xuất đàn với số lượng có hạn thì giá Grand piano còn cao hơn nữa. Chẳng hạn, mỗi chiếc Grand piano do hãng Steinway & Sons của Đức sản xuất có giá 90.000-140.000 đô la.
Tuy nhiên, nếu khách hàng muốn học và chơi đàn ở mức cơ bản và điều kiện tài chính ở tầm trung thì có thể chọn một chiếc Upright piano với giá vài ngàn đô la. Ông Thành cho biết, với hãng Yamaha, Upright piano cũ được bán với giá 2.000-5.000 đô la, đàn mới thì khoảng 3.500-8.000 đô la. Đôi khi, đàn cũ có giá bằng, thậm chí cao hơn đàn mới, do xu hướng đàn mới càng ngày càng rẻ để cạnh tranh nhau. Ông Thành giải thích, trước đây những cây đàn Upright piano sử dụng chất liệu gỗ tốt để làm khung đàn, có nhiều trụ chống bằng gỗ; nhưng sau này, khung gỗ của đàn được thay thế bằng chất liệu nhựa tổng hợp và giảm bớt trụ chống. Ngoài ra, sự tinh tế và tỉ mỉ trong việc thiết kế sản phẩm khi sản xuất đại trà không thể sánh bằng việc làm thủ công như trước. Tất nhiên, khi chọn đàn cũ, người mua phải có kinh nghiệm, phải am hiểu về đàn piano khi nhìn các bộ phận cấu tạo như dây đàn, búa, vải nỉ, phím… Khách hàng cũng có thể chọn những chiếc đàn Upright piano mới, hiệu Boston có giá 12.000-20.000 đô la.
Mỗi hãng sẽ sản xuất nhiều loại đàn Upright piano với chiều dài và chiều cao khác nhau. Do đó, khách hàng cần tính toán chiều dài, chiều cao của đàn trước khi mua sao cho phù hợp với không gian căn phòng nơi dự tính đặt đàn.
Chỉnh dây và bảo quản đàn
Ông Thành cho biết muốn âm thanh của đàn piano hay và dễ chịu, nên đặt đàn trong phòng có trải thảm, treo rèm, các bức tường của phòng có độ nhám, được đục lỗ hoặc phòng có trang trí những giá sách.
Theo ông Thành, một công việc định kỳ rất quan trọng sau khi mua đàn là chỉnh dây. Chỉnh dây giúp dàn dây của piano ổn định về cao độ, giúp phím đàn hoạt động tốt, cân bằng âm sắc, khắc phục kịp thời các hiện tượng dính búa, dính phím, hoặc bị chuột phá hoại. Theo ông Thành, việc chỉnh dây đàn nên thực hiện định kỳ sáu tháng một lần. Một lưu ý nữa, việc chỉnh dây lần đầu tiên sau khi mua đàn là rất quan trọng vì nó quyết định sự hài hòa giữa âm lượng của đàn với căn phòng của người chơi. Do đó, cần lựa chọn những trung tâm, cửa hàng có uy tín để được những người có nhiều kinh nghiệm, kỹ thuật, kiến thức giúp chỉnh dây đàn. Thông thường, chi phí cho một lần chỉnh dây đàn piano khoảng trên dưới 1 triệu đồng.
Đàn piano được làm từ khá nhiều nguyên liệu thiên nhiên như gỗ, lông cừu, vải nỉ..., do đó piano rất nhạy cảm với thời tiết và dễ bị ảnh hưởng bởi độ ẩm và nhiệt độ. Thông thường, nên đặt piano ở nơi có nhiệt độ khoảng 15-250C và độ ẩm khoảng 40-70%. Khi độ ẩm tăng cao sẽ làm cho dây đàn chùng, rỉ sét dẫn đến đứt dây, bị dính phím, dính búa hay búa bị ẩm, không còn phát ra âm thanh thanh thoát. Do đó, ông Thành đưa ra lời khuyên, không gian đặt đàn nên đóng kín cửa, tránh nơi bị mưa gió hoặc ánh nắng chiếu vào trực tiếp. Đồng thời, người chơi có thể sử dụng máy hút ẩm hoặc cắm ống sưởi vào mùa mưa.
Ai cũng có thể chơi đàn piano
Chị Trương Thanh Ái Nguyên, giảng viên khoa Piano, Nhạc viện TPHCM, chia sẻ để trở thành một nghệ sĩ piano thực thụ, cần phải có năng khiếu bẩm sinh cùng với sự dày công luyện tập. Tuy nhiên, nếu tiếp cận đàn piano như một kỹ năng, một môn giải trí thì nó dành cho tất cả mọi người.
Theo chị Nguyên, các bậc phụ huynh muốn hướng con em mình chơi piano thì có thể cho bé tiếp xúc với đàn từ sớm, khoảng 3-6 tuổi. Với những người trưởng thành, khi kiến thức về piano là con số 0 cũng có thể bắt đầu tiếp cận với bộ môn này. Với trẻ em từ 6 tuổi trở lên, sẽ phải mất trung bình 1-2 năm để có thể đàn được một số bài nhạc cơ bản. Còn thời gian này với người lớn sẽ nhanh hơn, khoảng sáu tháng đến một năm. Tuy nhiên, trong một quá trình dài hơi thì trẻ em sẽ học đàn nhanh và tốt hơn người lớn.
Với người lớn đã đi làm và mới tiếp cận piano, chị Nguyên khuyên nên dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để chơi đàn, vừa “ôn bài”, vừa thư giãn cho bớt căng thẳng. Hiện nay, mức giá phổ biến của một buổi học piano trong một giờ là 200.000-400.000 đồng, thậm chí có những mức học phí đặc biệt cao hơn là 500.000 đồng đến 1 triệu đồng, tùy vào từng cấp độ học và trình độ, danh tiếng của giảng viên. Học viên sẽ được giảng viên hướng dẫn song song nhạc lý và kỹ thuật chơi đàn.
Còn với những người không có điều kiện để học và chơi đàn piano, chị Nguyên cho rằng cũng nên tìm hiểu và nghe thêm âm nhạc piano cũng như các thể loại khí nhạc (nhạc không lời) khác một cách có chọn lọc vì đó là một món ăn tinh thần hữu ích dành cho mọi người.
Tùng Lê
