Sinh trắc vân tay: đáng tin cậy đến mức nào?

A.I

(SGTT) - Bên cạnh việc làm bản đồ gen, các bậc phụ huynh cũng hay cho con làm sinh trắc học vân tay nhằm giúp họ nhận diện những tài năng ẩn giấu bên trong con mình. Khi làm những điều này phụ huynh đều nói: “Đâu có gì, chỉ để tìm kiếm dấu hiệu tài năng để định hướng, phát triển cho con yêu” nhưng cái “đâu có gì” đó không chỉ làm tiêu tốn chi phí mà còn để lại nhiều hệ lụy.

Trong nỗ lực tìm kiếm và nuôi dưỡng tiềm năng của con cái, nhiều bậc phụ huynh đang tiếp cận với một dịch vụ được quảng cáo là: Sinh trắc vân tay. Đây là từ rút gọn của sinh trắc vân tay đa trí thông minh (Dermatoglyphics Multiple Intelligence Test - DMIT).

Dịch vụ này hứa hẹn có thể “giải mã” trí thông minh, tính cách và năng khiếu bẩm sinh của trẻ chỉ qua việc phân tích các đường vân trên ngón tay. Tuy nhiên, liệu những tuyên bố này có được cộng đồng khoa học quốc tế, đặc biệt là ở Mỹ, Anh và châu Âu, công nhận?

Sinh trắc vân tay trong khoa học và y học

Thuật ngữ Dermatoglyphics được sử dụng lần đầu bởi Harold Cummins và Charles Midlo vào năm 1926 để chỉ việc nghiên cứu các đường vân trên ngón tay, lòng bàn tay và lòng bàn chân.

Đây là một lĩnh vực nghiên cứu khoa học chính thống và có lịch sử lâu đời. Các nhà khoa học đã tìm ra rằng những đường vân này hình thành trong giai đoạn phôi thai (từ tuần 13 đến tuần 19 thai kỳ) và có liên quan đến một số gen nhất định.

Chính vì vậy, sinh trắc vân tay được ứng dụng trong y học để hỗ trợ chẩn đoán một số bệnh lý di truyền hoặc bẩm sinh, như hội chứng Down (Trisomy 21) hay hội chứng Turner. Sự bất thường của các đường vân có thể là một dấu hiệu lâm sàng gợi ý cho bác sĩ về một rối loạn di truyền tiềm ẩn. Ngoài ra, tính độc nhất và không thay đổi của vân tay đã biến chúng thành một công cụ nhận dạng vô cùng quan trọng trong pháp y và an ninh sinh trắc học.

Bản chất của xét nghiệm sinh trắc vân tay thương mại

Các dịch vụ DMIT thương mại đã dựa trên một sự thật khoa học duy nhất - đó là sự đồng phát triển của vân tay và não bộ trong giai đoạn phôi thai - để đưa ra một kết luận vượt quá giới hạn của khoa học hiện đại. Họ tuyên bố rằng bằng cách phân tích hình dạng (vòng cung, vòng tròn, xoắn ốc) và số lượng đường vân, họ có thể “ánh xạ” các khu vực trên não bộ, từ đó xác định: Các loại hình trí thông minh bẩm sinh như logic, ngôn ngữ, không gian...; điểm mạnh và điểm yếu của mỗi cá nhân; phong cách học tập phù hợp nhất; nghề nghiệp lý tưởng.

Những tuyên bố này không chỉ hấp dẫn mà còn tạo ra cảm giác về một “chìa khóa” bí mật để mở ra tiềm năng của con người.

Quan điểm của các tổ chức khoa học quốc tế

Mặc dù được quảng cáo rầm rộ, các dịch vụ sinh trắc vân tay thương mại đã phải đối mặt với sự phản đối gay gắt từ các nhà khoa học và chuyên gia trên khắp thế giới.

Không có bằng chứng khoa học đáng tin cậy. Một nghiên cứu được đăng trên tạp chí CHRISMED Journal of Health and Research cho thấy, mặc dù có một vài nghiên cứu nhỏ gợi ý mối liên hệ, nhưng không có bằng chứng đủ mạnh mẽ để kết luận rằng vân tay có thể dùng để dự đoán trí thông minh hay tính cách(1). Một bài báo khác trên The Journal of Clinical and Laboratory Medicine cũng tìm thấy một vài mối tương quan thống kê, nhưng thừa nhận rằng những nghiên cứu này còn rất hạn chế và chưa thể đưa ra kết luận chắc chắn(2).

Tìm kiếm trên các cơ sở dữ liệu học thuật. Một cách để kiểm tra tính xác thực của một tuyên bố khoa học là tìm kiếm trên các cơ sở dữ liệu uy tín. PubMed là một cơ sở dữ liệu, chứa hàng triệu trích dẫn và tóm tắt các bài báo khoa học đã qua bình duyệt về y sinh và khoa học đời sống trên thế giới của Mỹ. Khi tìm kiếm trên PubMed với các từ khóa liên quan đến sinh trắc vân tay và trí thông minh, tính cách, người viết không tìm thấy bất kỳ nghiên cứu nào được công nhận cho thấy mối liên hệ này. Điều này càng củng cố thêm rằng các tuyên bố của dịch vụ sinh trắc vân tay thương mại là không có cơ sở khoa học.

Phản đối từ Hiệp hội chuyên nghiệp. Hiệp hội Tâm thần học Ấn Độ, nơi mà DMIT được quảng bá rộng rãi, đã ban hành một “Tuyên bố lập trường” khẳng định rằng DMIT “không dựa trên bằng chứng khoa học” và “không hữu ích” trong việc kiểm tra trí thông minh hay dự đoán hành vi(3).

Trí thông minh là một khái niệm phức tạp. Quan điểm của khoa học hiện đại, được công nhận rộng rãi tại các trường đại học hàng đầu ở Mỹ và châu Âu, cho rằng trí thông minh và tài năng là những đặc điểm vô cùng phức tạp và không thể được giải thích chỉ bằng một vài dấu hiệu sinh học đơn giản. Chúng là sự tương tác phức tạp của hàng ngàn gen, cộng với ảnh hưởng của môi trường sống, sự rèn luyện, dinh dưỡng, và giáo dục(4). Việc rút gọn một đặc điểm phức tạp như trí thông minh thành một báo cáo vân tay là một sự đơn giản hóa quá mức, không có cơ sở.

Những rủi ro đối với phụ huynh và con cái

Việc dựa vào một báo cáo sinh trắc vân tay có thể dẫn đến những hệ quả tâm lý và xã hội tiêu cực: Thứ nhất, tạo ra áp lực và kỳ vọng sai lầm. Nếu báo cáo cho thấy con có tiềm năng ở một lĩnh vực nào đó, cha mẹ có thể vô tình tạo áp lực để con phải thành công mà bỏ qua sở thích thực sự của trẻ. Ngược lại, nếu kết quả “không tốt”, trẻ có thể cảm thấy tự ti, còn cha mẹ lại mất đi động lực để đầu tư vào con.

Thứ hai, hạn chế sự khám phá. Tài năng không phải là một đặc điểm tĩnh được in sẵn trên vân tay. Việc tin vào một báo cáo có thể khiến cha mẹ và con cái bỏ lỡ cơ hội khám phá những lĩnh vực mới. Nhiều người thành công nhất lại là những người đã tìm thấy và phát triển đam mê của mình qua quá trình trải nghiệm và nỗ lực không ngừng.

Thứ ba, lãng phí tài chính. Chi phí cho một bản báo cáo sinh trắc vân tay không hề nhỏ, nhưng giá trị khoa học mà nó mang lại gần như bằng 0. Số tiền này có thể được đầu tư hiệu quả hơn vào các khóa học chất lượng, sách, và các hoạt động ngoại khóa đa dạng để con được tự do khám phá và học hỏi.

Thay lời kết

Mặc dù ý tưởng về một công cụ “giải mã” tiềm năng bẩm sinh rất hấp dẫn, nhưng với những gì khoa học hiện tại đã chứng minh, sinh trắc vân tay không phải là công cụ đáng tin cậy để làm việc đó. Thay vì tìm kiếm một lối tắt, các bậc phụ huynh nên tập trung vào những điều thực sự quan trọng. Có thể kể ra như việc đồng hành cùng con. Hãy dành thời gian quan sát, lắng nghe và trò chuyện với con. Hiểu con thích gì, giỏi gì qua quá trình tương tác và trải nghiệm thực tế.

Tạo môi trường đa dạng cho con, như cho chúng tiếp xúc với nhiều hoạt động, từ thể thao, nghệ thuật đến các câu lạc bộ khoa học. Một môi trường phong phú sẽ giúp con tìm thấy niềm đam mê của mình.

Giúp con nuôi dưỡng sự kiên trì, như dạy con về giá trị của sự nỗ lực, lòng dũng cảm khi đối mặt với thất bại và niềm vui của việc học hỏi. Tài năng thực sự chỉ nở rộ khi được nuôi dưỡng bằng sự kiên trì và niềm đam mê.

Thành công của con không nằm trên những đường vân tay, mà nằm ở chính chặng đường khám phá và nỗ lực không ngừng nghỉ của con.

------------------------------------------

(1) Sharma, et al. (2018). Dermatoglyphics: A Review on Fingerprints and Their Changing Trends of Use. CHRISMED Journal of Health and Research, 5(3), 167-172.
(2) Kumari, D., et al. (2022). An Empirical Assessment of Dermatoglyphics & Psychological Profiling of Juvenile Offenders in Different Nature of Crime. Journal of Clinical and Laboratory Medicine.
(3) Indian Psychiatric Society. (2019). Position Statement on Dermatoglyphics Multiple Intelligence Test. IPS-Position-Statement-on-Dermatoglyphics-Multiple-Intelligence-Test.pdf
(4) Plomin, R., et al. (2016). Genetics of psychological traits: A polygenic view. Nature Reviews Neuroscience, 17(10), 651-665.