(SGTT) - Thành phố Hợp Phì ở tỉnh An Huy của Trung Quốc dẫn đầu cả nước về sản xuất xe điện và các sản phẩm công nghệ khác, nhưng vẫn đang chật vật chống chọi cơn khủng hoảng nhà ở.
- Các hãng xe Nhật đầu tư hàng tỉ đô la sản xuất xe điện tại Thái Lan
- Các hãng công nghệ Trung Quốc ‘đốt nóng’ cuộc cạnh tranh xe điện cao cấp
Hợp Phì, một trung tâm công nghiệp ở miền trung Trung Quốc, có các nhà máy cực kỳ hiện đại, sản xuất ô tô điện và tấm pin mặt trời. Những đại lộ thênh thang được điểm xuyết với các tòa tháp văn phòng và công viên cảnh quan, thể hiện sự giàu có của thành phố. Các tuyến tàu điện ngầm ở đây được mở với tốc độ chóng mặt.
Tuy nhiên, tại khu chợ vật liệu xây dựng ở Hợp Phì, các tiểu thương đang bi quan về triển vọng kinh doanh. Wu Junlin, một tiểu thương chuyên bán cửa, đã đóng cửa hai trong số ba cửa hàng của ông và sa thải hàng chục nhân viên, chỉ để lại một người duy nhất. “Tôi đã kinh doanh bán cửa trong 20 năm qua nhưng đây là năm tồi tệ nhất”, ông chia sẻ.
Không nơi nào phơi bày rõ những cơ hội và điểm yếu của nền kinh tế Trung Quốc hơn Hợp Phì. Sự tăng trưởng do chính phủ dẫn dắt trong các ngành công nghiệp như xe điện và tấm pin mặt trời đã đưa Trung Quốc thành siêu cường xuất khẩu của thế giới, biến Hợp Phì trở thành hình mẫu cho các thành phố khác của đất nước.
Nhưng cú sụp đổ của thị trường bất động sản trên toàn quốc đã tàn phá tài chính của hàng triệu gia đình và doanh nghiệp nhỏ, bao gồm cả ở Hợp Phì.
Hợp Phì và các thị trấn lân cận đã trở thành trung tâm sản xuất xe điện, với tổng sản lượng xe tăng gần gấp ba kể từ năm 2019 và hiện đã vượt qua sản lượng xe ở Detroit ở Michigan, thủ phủ của ngành công nghiệp ô tô Mỹ. Các chính sách công nghiệp của Hợp Phì đã nuôi dưỡng thành công các nhà sản xuất công nghệ đến mức chính quyền trung ương đã áp dụng các nguyên lý được gọi là “mô hình Hợp Phì”.
Nhưng hiện nay, có quá nhiều thành phố trợ cấp cho các nhà máy sản xuất xe điện, khiến ngành này phải đối mặt với tình trạng dư thừa công suất nghiêm trọng và thua lỗ nặng nề.
“Một số địa phương và doanh nghiệp vẫn đang mù quáng triển khai và sao chép các dự án xe năng lượng mới. Vấn đề này đòi hỏi chúng tôi phải đặc biệt chú ý, và cần thực hiện các biện pháp hiệu quả để giải quyết”, Xin Guobin, Thứ trưởng Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc, nói trong một cuộc họp báo tuần trước.
Hình mẫu kinh tế Hợp Phì
Mô hình kinh tế Hợp Phì bao gồm việc sử dụng tiền của chính quyền để mua cổ phiếu mới phát hành của các nhà sản xuất và công ty khởi nghiệp cần tiền mặt. Chính quyền cũng vay tiền với lãi suất hấp dẫn từ các ngân hàng do nhà nước kiểm soát để tài trợ cho các nhà máy mới.
Trong hơn hai thập niên qua, bộ mặt kinh tế của Hợp Phì đã thay đổi nhanh chóng nhờ sự đặt cược của chính quyền thành phố vào các công ty công nghệ như BOE Technology Group (sản xuất màn hình phẳng) và Nio (sản xuất xe điện). Khi Nio gần như cạn tiền mặt vào năm 2020, chính quyền Hợp Phì đã chi 1 tỉ đô la Mỹ để mua 24% cổ phần của công ty này và những ngân hàng do nhà nước kiểm soát bơm thêm 1,6 tỉ đô la nữa.
Là thủ phủ của một tỉnh ở vùng nông nghiệp nghèo khó trước đây, Hợp Phì nhanh chóng tăng thứ hạng về thu nhập của các thành phố ở Trung Quốc. Cán bộ chính quyền địa phương, nhà kinh tế đô thị và nhà tư vấn tổ chức đua nhau đến thăm Hợp Phì để nghiên cứu chiến lược kinh tế của thành phố này.
Hợp Phì có một công ty cổ phần trị giá 86 tỉ đô la đã rót nhiều khoản đầu tư vào các công ty đang gặp khó khăn nhưng có công nghệ tiên tiến. Công ty này đã mua cổ phiếu của các công ty với giá rẻ khi rất ít nhà đầu tư khác muốn mua.
Một số công ty, chẳng hạn như BOE Technology và Nio hồi phục sau khi nhận được các khoản đầu tư của Hợp Phì. Li Bo, trợ lý giáo sư tại Trường Quản lý Quang Hoa thuộc Đại học Bắc Kinh, cho biết, chính quyền cũng cung cấp các ưu đãi để khuyến khích các nhà cung cấp và khách hàng của BOE Technology và Nio chuyển đến Hợp Phì.
“Hợp Phì nắm bắt rõ về các ngành công nghiệp địa phương và quỹ đầu tư của chính quyền được thiết kế phù hợp với nhu cầu của các công ty”, bà nhận xét.
Hợp Phì dẫn đầu một số chuỗi ứng dụng công nghiệp. 20% màn hình tinh thể lỏng (LCD) của thiết bị điện tử tiêu dùng trên thế giới được sản xuất tại Hợp Phì. Lenovo cũng sản xuất rất nhiều laptop tại đây. Hợp Phì sản xuất 10% đồ gia dụng của Trung Quốc. Chính quyền thành phố đã cung cấp 2 tỉ đô la Mỹ trong số 2,5 tỉ đô la cần thiết để xây dựng các nhà máy đầu tiên ở Trung Quốc sản xuất một loại chip nhớ cao cấp cho máy tính.
Sản lượng xe điện của Hợp Phì tăng gấp bốn lần năm ngoái và sẽ còn tăng cao hơn nữa trong năm nay khi hãng xe Volkswagen (VW) (Đức) mở rộng công suất tại một nhà máy mới. Công ty Gotion High Tech, một nhà sản xuất pin xe điện lớn của Trung Quốc, cũng đã xây dựng một nhà máy ở Hợp Phì.
Các hãng xe của Trung Quốc đang nối đuôi nhau chuyển đến Hợp Phì. BYD, công ty đang cạnh tranh với Tesla để trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới, gần hoàn thành tổ hợp nhà máy giá trị 5,6 tỉ đô la với công suất thiết là 1,3 triệu xe mỗi năm ở Hợp Phì.
Tiên phong xây dựng thành phố công nghệ
Phần lớn thành công của lĩnh vực công nghệ ở Hợp Phì là nhờ một trường đại học kỹ thuật hàng đầu, giống như cách Đại học Carnegie Mellon đã thúc đẩy thời kỳ phục hưng công nghệ ở thành phố Pittsburgh, bang Pennsylvania, Mỹ.
Hầu hết các trường đại học hàng đầu của Trung Quốc đều tọa lạc Bắc Kinh hoặc Thượng Hải. Nhưng các nhà lãnh đạo cua Đại học Khoa học và công nghệ Trung Quốc đã chuyển địa điểm từ Bắc Kinh đến Hợp Phì vào năm 1970 trong thời kỳ hỗn loạn của Cách mạng văn hóa.
Năm 2005, Sun Jinlong, bí thư mới của thành ủy Hợp Phì, đi tiên phong trong xu hướng thành phố chuyên sản xuất công nghệ. Khi đó, BOE Technology chủ yếu hoạt động ở Bắc Kinh nhưng đang gặp khó khăn về tài chính. Chính quyền Hợp Phì đã thuyết phục công ty xây dựng nhà máy ở Hợp Phì bằng cách cung cấp khoản đầu tư và cho vay hơn 1 tỉ đô la Mỹ.
Các báo cáo sau đó của BOE Technology cho thấy, trong giai đoạn 2011-2016, công ty nhận thêm 250 triệu đô la tiền trợ cấp trực tiếp từ thành phố này. BOE Technology hiện là một trong những nhà sản xuất màn hình phẳng lớn nhất thế giới.
Hợp Phì có một đồng minh quan trọng để thúc đẩy sự thành công, đó là cố Thủ tướng Lý Khắc Cường, người sinh trưởng ở Hợp Phì.
Trong chuyến thăm thành phố này vào năm 2015, ông Lý Khắc Cường đã quảng bá kế hoạch “Made in China 2025”. Kế hoạch này kêu gọi thay thế nhiều hàng hóa sản xuất tiên tiến nhập khẩu bằng sản phẩm của Trung Quốc vào năm 2025 bằng cách sử dụng các chính sách công nghiệp tương tự như Hợp Phì. Ông Lý Khắc Cường qua đời vào tháng 10 năm ngoái.
Bất chấp những thành công nói trên, Hợp Phì vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Các nhà sản xuất ô tô ở đây gặp khó khăn trong việc thuyết phục các giám đốc điều hành và kỹ sư rời bỏ Thượng Hải hay Bắc Kinh để đến với cuộc sống yên tĩnh hơn ở Hợp Phì, dù nơi đây có chi phí sinh hoạt thấp. BOE Technology vẫn giữ trụ sở chính tại Bắc Kinh.
Không tránh khỏi cuộc khủng hoảng nhà ở
Nhưng vấn đề lớn nhất của Hợp Phì nằm ở thị trường nhà ở. Cho đến khi cuộc khủng hoảng nhà ở lan đến Hợp Phì hai năm trước, hoạt động xây dựng và phát triển bất động sản ở đây vẫn lớn hơn một chút so với hoạt động sản xuất trong thành phố. Các tòa nhà chung cư, tòa tháp văn phòng và khách sạn lấn át những trang trại nhỏ còn sót lại từ nền kinh tế nông nghiệp gần đây của thành phố.
Sự phụ thuộc vào hoạt động xây dựng đang gây tổn hại cho Hợp Phì. Theo China Index Academy, nhà cung cấp dữ liệu thị trường bất động sản của Trung Quốc, doanh số bán căn hộ mới hàng tháng ở Hợp Phì đang giảm mạnh. Đến tháng 11, doanh số giảm 45% so với một năm trước đó.
Doanh số nhà mới sụt giảm làm tê liệt khả năng tài trợ cho những dự án mới của các nhà phát triển bất động sản đang gánh nhiều nợ này. Tổng diện tích sàn các dự án mới năm ngoái giảm mạnh 57% so với năm 2022.
Khi các nhà phát triển hết tiền, họ mua ít đất hơn từ chính quyền. Bán đất là nguồn thu chính cho ngân sách của các chính quyền địa phương ở Trung Quốc. Tại Hợp Phì, doanh thu bán đất đóng góp đến 50% ngân sách chi tiêu của thành phố. Doanh số bán đất của Hợp Phì giảm 38% vào năm ngoái, gây ảnh hưởng tới các chương trình chi tiêu của chính quyền.
Các doanh nghiệp nhỏ cho hay, chính quyền thành phố, trước đây là khách hàng lớn của họ, đã ngừng đặt hàng. “Chính quyền đã cạn tiền”, Tao Ying Cheng, chủ một doanh nghiệp kinh doanh ván sàn ở Hợp Phì, nói.
Một số lao động địa phương cũng phàn nàn rằng, họ thiếu kỹ năng để cạnh tranh việc làm. Các công ty như Nio và Volkswagen ngày càng phụ thuộc vào robot và các công cụ tự động hóa khác, đồng thời thuê những sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học hàng đầu ở nơi khác.
Xu Mingyi, một sinh viết tốt nghiệp ở Hợp Phì, học ngành lập trình máy tính nhưng vẫn chưa tìm được việc làm trong lĩnh vực này. Vì vậy, anh làm tài xế công nghệ cho một nền tảng gọi xe. “Các công ty ở Hợp Phì cần nhân tài đến mức người bình thường khó đáp ứng được yêu cầu”, Mingyi nói.
Lê Linh
