Bài toán mở rộng không gian du lịch sinh thái tại Thánh địa Mỹ Sơn

(SGTT) - Cùng với việc tăng cường các sản phẩm trải nghiệm văn hóa vật thể phi vật thể, việc mở rộng không gian du lịch theo hướng sinh thái, bền vững được cho là cần thiết để Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn (Thánh địa Mỹ Sơn) tại Đà Nẵng phát triển trong giai đoạn mới.

• Đầm sen nở rộ dưới chân núi ở Quảng Nam
• Đà Nẵng mở lại ba tuyến tham quan trên bán đảo Sơn Trà

Trong chuyến tham quan Thánh địa Mỹ Sơn gần đây, nhóm du khách đến từ Hoa Kỳ, trong đó có một vài thành viên chuyên nghiên cứu văn hóa Đông Nam Á, ấn tượng với giá trị lịch sử, kiến trúc và nghệ thuật độc đáo của quần thể đền tháp Champa tại đây.

Họ đánh giá cao nỗ lực trùng tu, bảo tồn di tích, cũng như sự cải thiện về chất lượng dịch vụ và các suất diễn múa Chăm – những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể.

Mở rộng không gian, giải bài toán chi tiêu thấp

Tuy nhiên, bên cạnh những lời khen, các du khách cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế. Đặc biệt là không có đủ lý do để họ lưu trú tại khu vực gần di sản dài hơn. Hay nói một cách khác là thiếu vắng các sản phẩm giữ chân khách về đêm và hệ quả là mức chi tiêu của mỗi du khách còn thấp.

Theo những nguồn tin khác nhau, bình quân chi tiêu của khách du lịch quốc tế tại Quảng Nam (cũ) là 100-120 đô la Mỹ/ngày, trong đó tại khu vực Thánh địa Mỹ Sơn, mức chi tiêu thấp hơn nhiều so với mức bình quân này.

Những nhận xét này cũng phản ánh đúng thực tế mà Ban Quản lý Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn (BQL) đang đối mặt trong bối cảnh du lịch toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ sang du lịch sinh thái, trải nghiệm nhưng phải có tính hấp dẫn cao.

Theo đại diện BQL, trong những năm qua, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản tại Mỹ Sơn (nay thuộc thành phố Đà Nẵng mới) đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Cùng với sự hỗ trợ của các tổ chức và chuyên gia quốc tế, BQL đã hoàn thiện và đưa vào khai thác các khu tháp, đồng thời nâng cấp cơ sở hạ tầng, hệ thống xe điện trung chuyển và các công cụ chuyển đổi số như thuyết minh tự động đa ngôn ngữ, tham quan thực tế ảo 360 độ.

Dù vậy, vẫn có những điểm nghẽn khó giải quyết. Lượng khách tham quan thiếu ổn định, phụ thuộc lớn vào việc làm tour tuyến của các công ty lữ hành, trong khi các sản phẩm trải nghiệm, giải trí chưa đủ sức hấp dẫn để giữ chân du khách qua đêm, nhất là khách quốc tế.

Trao đổi tại một buổi tọa đàm gần đây về giải pháp thu hút khách, ông Nguyễn Công Khiết, Giám đốc Ban Quản lý Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn, đã đưa ra những thách thức.

“Thực tế hiện nay, Mỹ Sơn chưa có sản phẩm giữ chân khách, mức chi tiêu của du khách vẫn còn thấp. Du lịch Mỹ Sơn vẫn phụ thuộc lớn vào việc làm tour tuyến của các công ty lữ hành”, ông Khiết nói.

Nhận thức rõ vai trò không thể thiếu của các đơn vị lữ hành, BQL đang đẩy mạnh việc tham vấn, liên kết để tìm ra hướng đi bền vững. Đại diện một số doanh nghiệp lữ hành cũng nhận định, điều họ cần là những sản phẩm mới, mang tính liên hoàn và có chiều sâu văn hóa, sinh thái để khách du lịch có thể lưu trú lại từ 4 đến 6 tiếng, thay vì chỉ 2 tiếng như hiện nay. Khi đó, Mỹ Sơn mới thực sự là điểm nhấn giữ chân khách trong chuỗi tour di sản miền Trung.

Bên cạnh đó, những doanh nghiệp du lịch cũng chia sẻ nguyên nhân của những hạn chế này không chỉ nằm ở sản phẩm, mà còn vướng mắc về cơ chế chính sách và quy hoạch tổng thể. Điều này đòi hỏi Thánh địa Mỹ Sơn phải có một chiến lược mang tính đổi mới, không chỉ dựa vào giá trị văn hóa cốt lõi mà phải mở rộng không gian, tạo thêm các giá trị gia tăng.

Định hướng chiến lược du lịch sinh thái và trải nghiệm

Nhận diện rõ cơ hội nằm ở xu hướng du lịch có trách nhiệm, du lịch sinh thái và trở về với thiên nhiên, BQL có đưa ra định hướng chiến lược phát triển mới. Đó là phát triển du lịch sinh thái làm trọng tâm.

Chiến lược này nhằm tận dụng nguồn tài nguyên cảnh quan tiềm năng (đồi núi, suối, hồ, thác) trong và ngoài vùng đệm của Thánh địa Mỹ Sơn, kết hợp với đa dạng hóa các sản phẩm trải nghiệm để kéo dài thời gian lưu trú và tăng mức chi tiêu của du khách.

Theo đó, trước hết là phát triển du lịch sinh thái kết hợp với khu vực phụ cận. Cụ thể, các sản phẩm khám phá thiên nhiên, như chèo thuyền trên dòng sông Khe Thẻ hay khu vực đập Thạch Bàn lân cận sẽ được xây dựng. Các tuyến trekking, leo núi trong rừng sinh thái tại vùng đệm di sản; và xây dựng chòi canh kết hợp không gian ngắm toàn khu đền tháp Mỹ Sơn từ trên cao sẽ mang đến góc nhìn mới mẻ cho du khách.

Bên cạnh đó, theo ông Khiết, BQL sẽ quy hoạch khu liên hợp các sản phẩm dịch vụ dưới dốc một tháp chính tại đây, mở rộng không gian cho du khách nghỉ ngơi, trải nghiệm sinh thái, vườn thực vật và khu bảo tồn động vật hoang dã, tạo thành một hệ sinh thái du lịch trọn vẹn.

Cùng với đó, Thánh địa Mỹ Sơn tiếp tục đa dạng hóa trải nghiệm văn hóa phi vật thể bằng cách tăng cường sản phẩm trải nghiệm làng nghề Chăm - Việt, bao gồm chuốt gốm, dệt thổ cẩm, và các dịch vụ thư giãn như ngâm chân thảo dược. Bên cạnh đó, suất diễn thường xuyên của các hoạt động văn hóa sẽ được tăng như hô hát bài chòi hay hát dân ca Chăm.

Song song, sản phẩm “Đêm Mỹ Sơn huyền thoại” sẽ được xây dựng lại, kết hợp ẩm thực, chợ phiên, trải nghiệm làng nghề. Về công nghệ số, phim “Huyền tích Mỹ Sơn” và các công nghệ 3D Mapping, thực tế ảo (VR) sẽ được xây dựng để tái hiện lịch sử văn hóa Champa một cách sinh động.

Việc mở rộng không gian du lịch theo hướng sinh thái, đa dạng hóa trải nghiệm và tăng cường ứng dụng công nghệ số chính là câu trả lời toàn diện cho những trăn trở của nhóm du khách Hoa Kỳ nói ở trên.

Bằng cách phát huy giá trị văn hóa cốt lõi kết hợp với thế mạnh thiên nhiên, Mỹ Sơn đang hướng tới trở thành một trung tâm du lịch sinh thái, trải nghiệm hấp dẫn, tạo ra nguồn lực bền vững cho công tác bảo tồn di sản văn hóa thế giới này.