DS. LÊ KIM PHUNG (*)
Tình trạng phì đại và ung thư tuyến tiền liệt là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây trăn trở, khó nói cho vô số bậc mày râu. Tại Việt Nam, hiện nay có 45-70% số nam giới trong độ tuổi 45-75 mắc căn bệnh này. Phần lớn trong số đó đã phải trải qua phẫu thuật ít nhất một lần. Điều này gây ra những ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh.
Ngoài tác nhân khách quan gây bệnh như ô nhiễm môi trường, còn có nguyên nhân chủ quan do con người tự gây ra như ăn uống không đúng cách, thiếu chất dinh dưỡng, ăn ít rau củ quả, ăn nhiều thịt, lạm dụng bia rượu, chất béo động vật, uống ít nước, sống và làm việc căng thẳng, khiến cho cơ thể bị suy yếu, dễ dẫn đến tổn thương và nhiễm bệnh, một trong số bệnh hay gặp ở quý ông, đó là bệnh phì đại và ung thư tuyến tiền liệt và tỷ lệ rất cao. Tuy không quá khó để điều trị phì đại và ung thư tuyến tiền liệt, nhưng phòng bệnh vẫn tốt hơn là chữa bệnh, vừa mắc cỡ vừa tốn tiền, trong khi chỉ cần quý ông sử dụng một số thực phẩm có trong thiên nhiên là đã có thể vừa giúp cải thiện tốt sức khoẻ lại ngăn ngừa được các loại bệnh tật. Xin giới thiệu bốn loại thực phẩm rất hiệu quả trong việc phòng chống phì đại và ung thư tuyến tiền liệt.
Bông cải trắng
Bông cải trắng có tên khoa học là brassica oleracea, họ brassicaceae. Là một trong các loại rau cải giàu chất dinh dưỡng, được dùng ở dạng nguyên chất, ngâm ép nước hoặc nấu chín. Bông cải, còn gọi là súp lơ trắng, rất ít chất béo, giàu chất xơ, folate, nước, vitamin C là những thành phần dinh dưỡng cao. Cùng họ brassicaceae như bông cải xanh (brocolli) và bắp cải (cabbage), bông cải trắng cũng chứa các hoạt chất rất có ích cho sức khỏe con người, như sulforaphane là chất có tác dụng chống ung thư tuyến tiền liệt, chất này được phóng thích khi chúng ta nhai bông cải trong miệng, hợp chất indole-3-carbinol, tác động như chất chống estrogen, làm chậm và ngăn cản sự tạo thành các cục bướu ở ngực phụ nữ và tuyến tiền liệt ở nam giới. Bông cải còn có chứa glucosinolates, cùng với sulfurophane các hợp chất này làm tăng chức năng thải độc của gan. Ăn nhiều bông cải giúp làm giảm nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt.
Qua kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu ung thư quốc gia Mỹ, đã tiến hành trên 29.361 người đàn ông, kết quả số người dùng bông cải trong khẩu phần ăn nhiều hơn mỗi tuần một lần thì nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt giảm 52% so với những người chỉ ăn ít hơn một lần trong một tháng.
Cà chua
Mọi người trên thế giới tiêu thụ một lượng lớn quả cà chua vì họ tin tưởng rằng cà chua có tác dụng tốt cho tim. Trong cà chua có chứa một lượng licopene rất cao, đây là một chất thiên nhiên có tác dụng chống ô xy hóa tế bào rất mạnh, đặc biệt sau khi được nấu chín trong ít dầu thực vật, licopene được phóng thích rất nhiều và chính nhờ đó mà cà chua có tác dụng ngăn ngừa ung thư tuyến tiền liệt. Kết quả nghiên cứu trên những người đàn ông ăn cà chua sống và những người ăn cà chua đã được nấu chín cho thấy tỷ lệ ngăn ngừa các yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư tiền liệt tuyến giảm 11-19%. Chỉ cần ăn mỗi tuần 5-7 miếng cà chua (khoảng 2 trái loại 100 g) thì nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt có thể giảm 21-34%.
Theo một nghiên cứu y khoa, để tuyến tiền liệt được khỏe mạnh, đàn ông trên 55 tuổi cần ăn mỗi ngày 1/4 chén bông cải, 2 chén rưỡi cà chua tươi và 1 chén sốt cà chua. Ăn cà chua cắt nhỏ và nấu chín tốt hơn là dùng licopene ở dạng thực phẩm bổ sung. Tuy nhiên, vì cơ thể chúng ta không có khả năng tự tổng hợp chất lycopene, chính bởi thế bạn cần phải “thu nhận” nó từ bên ngoài qua chế độ ăn uống hàng ngày, không phải chỉ vì khẩu vị hay sở thích mà chính là vì hiệu quả phòng bệnh. Các nghiên cứu cũng đi đến kết luận là 82% các quý ông có chế độ ăn gồm nhiều rau quả giàu licopene như cà chua, mơ, nho tím, dưa hấu, đu đủ và ổi sẽ không mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt so với quý ông ăn ít licopene hơn.
Dưa hấu
Dưa hấu có chứa nhiều chất chống ô xy hóa trong thiên nhiên. Nó còn là một nguồn vitamin C và A. Dưa hấu đỏ có chứa rất nhiều beta-carotene và licopene. Đây là những chất có tác dụng trung hòa các gốc tự do gây tổn thương cho cơ thể, và nguy hiểm nhất là các tế bào gây ung thư. May thay các hợp chất có trong dưa hấu có thể ngăn chặn nguy cơ tạo thành các tế bào ung thư, một trong các loại ung thư đó là ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới.
Theo kết quả nghiên cứu được đăng trên Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition, đã tiến hành trên 130 bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt và 274 trường hợp còn đang được theo dõi ở bệnh viện thì với chế độ ăn dưa hấu giàu licopene và uống thêm nước trà xanh mỗi ngày cho thấy kết quả khả quan so với những người không thực hiện theo chế độ này. Dưa hấu có chứa lượng licopene nhiều hơn cà chua khoảng 40%.
Hạt bí rợ
Các hoạt chất trong hạt bí rợ (Cucurbita pepo) đã được chứng minh là có khả năng ngăn chặn sự phì đại của tuyến tiền liệt. Có thể dùng dạng hạt khô hoặc ép lấy dầu, cả hai đều tốt khi dùng để ngăn ngừa bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Ngoài chất dầu, hạt bí còn có carotenoids, hợp chất steroid và axit béo omega-3 cũng có hiệu quả tốt trên tuyến tiền liệt. Nam giới với chế độ ăn giàu carotenoids trong hạt bí rợ sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Ngoài chất dầu, hạt bí rợ còn có chứa nhiều khoáng chất như ma-giê (Mg), mangan (Mn), phốt pho (P), sắt (Fe), đồng (Cu) và một hàm lượng cao kẽm (Zn) có tác động trên chức năng hoạt động của tuyến tiền liệt, đặc biệt là vai trò nâng đỡ tuyến tiền liệt. Một phần tư chén hạt bí mỗi ngày cung cấp 46,1% lượng Mg, 28,7% Fe, 52% Mn, 24% Cu, 16,9% protid và 17,1% Zn. Hạt bí là một nguồn dinh dưỡng rất tốt cho cơ thể.
Quý ông có thể chọn cho mình một trong các loại thực phẩm kể trên tùy theo khẩu vị mỗi ngày mà có thể thay đổi cho phong phú các bữa ăn, vừa giúp cơ thể có đầy đủ dưỡng chất, khoáng chất, chống lại bệnh tật, chống lão hóa tế bào, vừa ngăn ngừa các bệnh không mời mà đến như phì đại và ung thư tuyến tiền liệt.
(*) Nguyên giảng viên trường Đại học Y dược TPHCM.
