Từ xa xưa, tại Cao Bằng, người Nùng ở xã Tự Do, huyện Quảng Hòa đã rất giỏi nghề làm ngói âm dương, hay còn gọi là ngói máng. Trải qua thăng trầm của thời gian, hiện chỉ còn vài hộ gia đình ở Lũng Rì còn giữ nghề làm ngói âm dương. Ảnh: Nguyễn Khánh Vũ KhoaNhìn từ trên cao, Lũng Rì nằm lọt thỏm giữa những ngọn núi hùng vĩ. Ảnh: Nguyễn Khánh Vũ KhoaNgói âm dương là từ chỉ chung cho loại ngói lợp nhà theo cặp, viên ngửa (âm) và viên sấp (dương). Thông thường, hai viên âm và dương có hình thù khác nhau, có lớp tráng men hoặc không tráng men… Ảnh: Nguyễn Khánh Vũ KhoaCòn ở Lũng Rì, viên âm và dương là một, có hình cong cong như cái máng nên gọi là “ngói máng”. Theo đó “âm” hay “dương” chỉ có nghĩa khi người ta lợp viên ngói đó sấp hay ngửa. Ảnh: Nguyễn Khánh Vũ KhoaĐến nay, giá trị kinh tế của ngói âm dương không cao, do phải cạnh tranh với các loại ngói được sản xuất công nghiệp. Dù vậy, để giữ cho nghề truyền thống không bị mai một, du khách đến Lũng Rì vẫn có thể bắt gặp hình ảnh người dân cần cù đêm ngày tạo tác những viên ngói âm dương sấp ngửa. Ảnh: Nguyễn Khánh Vũ KhoaKhông chỉ được chiêm ngưỡng quy trình làm ngói máng độc đáo, du khách đến Lũng Rì còn có cơ hội hòa mình vào không gian làng quê yên bình, ngắm nhìn những ngôi nhà cổ kính. Ảnh: Nguyễn Khánh Vũ KhoaNhững mái ngói âm dương như một dấu ấn đặc trưng, làm nên vẻ đẹp khác biệt cho Lũng Rì. Ảnh: Nguyễn Khánh Vũ KhoaBên cạnh đó, ẩm thực địa phương với bánh cuốn, phở chua, phở vịt, bánh coóng phù, bánh khảo, bánh chè lam... sẽ mang đến những trải nghiệm ẩm thực khó quên. Ảnh: Nguyễn Khánh Vũ KhoaĐầu năm 2024, UBND tỉnh Cao Bằng đã ban hành Quyết định công nhận các làng nghề Ngói đất nung Lũng Rì (xã Tự Do, huyện Quảng Hòa), làng nghề miến dong Phia Đén (xã Thành Công, huyện Nguyên Bình) và làng nghề Nón lá xóm Hoàng Diệu (xã Tự Do, huyện Quảng Hòa) là làng nghề truyền thống. Ảnh: Nguyễn Khánh Vũ KhoaĐể đến Lũng Rì, từ thành phố Cao Bằng, du khách đi theo quốc lộ 3, vượt qua đèo Mã Phục – một trong những con đường đèo đẹp ở Cao Bằng. Sau đó, du khách tiến vào thị trấn Quảng Uyên, huyện Quảng Hòa và đi tiếp quốc lộ 3 chừng 2km, rồi rẽ phải vào địa phận xã Tự Do hơn 1km nữa thì đến. Ảnh: Nguyễn Khánh Vũ Khoa
