(SGTTO) – Có rất nhiều kiểu bị chấn thương có thể xảy ra với các vận động viên chạy bộ ở các cự ly 10km, 21km, 42km và 70km và đạp xe từ 42km đến 70km trên vùng đồi núi nhưng nếu biết cách, bạn có thể hạn chế những chấn thương khi trải nghiệm các cung đường đua đầy thách thức và mạo hiểm này.
Theo các chuyên gia chấn thương chỉnh hình trong ngành thể thao, các vận động viên chuyên nghiệp lẫn không chuyên cần trang bị cho mình những kiến thức để phòng ngừa chấn thương và chuẩn bị đối diện với chấn thương để xử lý nhẹ nhàng hơn.
Chấn thương nào cũng có thể xảy ra
Theo bác sĩ Nguyễn Hữu Tâm – Trưởng Khoa Chấn thương chỉnh hình thuộc Bệnh viện Nhân dân 115 – khi tham gia chạy theo các cung đường mòn trong rừng, núi trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, những chấn thương xảy ra ngoài ý muốn rất nhiều, thường tập trung ở vùng chi dưới liên quan đến vùng vận động. Với cự ly 10 - 21 km, sự chấn thương thường xảy ra ở vùng khớp gối, khớp cổ chân như bong gân, gập cổ chân (lật sơ mi chân), cả những khớp đầu gối, khớp háng, cột sống và cũng không loại trừ những tổn thương chi trên và toàn cơ thể.
Các vận động viên chuyên nghiệp, bán chuyên và không chuyên cần phải chuẩn bị khởi động, trang bị giày cho phù hợp. Nếu nơi tổn thương xảy ra ở vùng gối, cổ chân do té ngã, va chạm, mức độ tổn thương thường là bong gân, chấn thương phần mềm, nặng hơn có thể gãy xương (ít) từ vùng gối lên vùng khớp háng, chi trên, cổ tay, khuỷu, vai, xây sát tổn thương có thể từ vùng đầu đến chân.
Nếu xảy ra những chấn thương nói trên, vận động viên phải nhanh chóng dừng cuộc chơi, giữ nguyên vị trí chức năng ngay vùng chấn thương đó, nghỉ ngơi ngay tại chỗ. Ví dụ: tổn thương cổ chân phải giữ nguyên vị trí vùng trung tính của cổ chân, tổn thương ở gối không được gấp gối mà phải duỗi ra và có nẹp phù hợp để nẹp vào. Sau đó, cần có những sự hỗ trợ như chườm đá và thả lỏng tất cả các cơ quan khác, cần thiết phải được hỗ trợ bằng các nhân viên y tế gần nhất và đưa về các cơ sở y tế.
Với những vận động viên đạp xe đạp 42km, 72km, địa hình leo núi không chỉ là một hình thức luyện tập mà còn là một cách đi du lịch, vượt qua những dãy núi, xuyên qua những cánh rừng, đi qua một thành phố. Ngoài những rủi ro co cơ, trật khớp còn có những rủi ro về tương tác từ xe trên đường trường, đua theo thành tích té ngã xảy ra.
Đua xe đạp, thường gặp chấn thương nặng hơn khi chạy như gãy xương, gãy nhiều xương, những chấn thương ảnh hưởng đến cột sống, lồng ngực, bụng, có thể gãy những xương lớn như xương chậu, xương cột sống, chấn thương ngực, phổi, dẹp phổi… ảnh hưởng đến chức năng sau này và ảnh hưởng đến cả tính mạng của người chơi.
Do đó, khi bị đa chấn thương, chấn thương nặng, bản thân vận động viên phải nằm im tại chỗ và đồng đội trong nhóm cũng không được xoay trở, nên chờ nhân viên y tế đến can thiệp khi mình không có kiến thức về y tế. Đặc biệt, khi bị tổn thương, các vận động viên cần phải cố gắng bình tĩnh, đối mặt với thực tế, không hốt hoảng vì sự sợ hãi quá mức sẽ dẫn đến những tổn thương nặng hơn.
Khi nào sắp hết ngưỡng chịu đựng?
Đối với những vận động của cơ thể, vận động viên nào chuẩn bị không kỹ sẽ có những sơ suất xảy ra dẫn đến chấn thương. Việc làm sao biết được khi nào cơ thể quá tải (tức sắp hết mức chịu đựng) ở một vùng chuẩn bị gây ra tổn thương và quyết định dừng cuộc chơi là điều rất khó, đặc biệt đối với các vận động viên không chuyên. Vì vậy, các vận động viên phải biết lắng nghe cơ thể của mình, khó thở, chóng mặt, cơ co… đến mức độ nào để giảm tải. Chúng ta phải đoán được tình hình sức khỏe và những điểm địa hình hiểm trở ở phía trước, sự hiện diện của những đối thủ bên cạnh để né tránh và giảm những tổn thương xây xát xảy ra.
Việc quá tải của cơ thể thường biểu hiện trước hết là ở cơ quan vận động. Ví dụ khi xảy ra hiện tượng chuột rút đó là khi cơ đã căng hết cỡ, dễ bị vấp té hoặc phải dừng lại, trước đó bạn sẽ thấy có các hiện tượng, như căng cơ ở vùng bắp, cổ chân, căng vùng khớp hông, khớp háng. Lúc đó, vận động viên cần điều tiết, giảm bớt tốc độ, nếu cứ tăng tốc nữa sẽ xảy ra sự cố.
Hai chi dưới, hai chi trên có thể bong gân khi quá tải, vận động quá mức, nếu tăng tốc nữa sẽ bị rách có thể rách li ti, bán phần hoặc toàn phần. Nếu tương tác mạnh sẽ trật ra và gây bong gân, trật khớp. Nặng hơn nữa, vận động viên vừa bong gân, trật khớp vừa gãy xương chân như đứt ra khỏi điểm bám của xương, có những trường hợp còn bị gãy xương. Khi xảy ra tình huống nói trên, vận động viên phải dừng ngay cuộc chơi ngay, giữ cơ thể bất động tại chỗ, những người không có kiến thức cấp cứu không nên hỗ trợ, chờ nhân viên y tế nẹp chân bất động đúng, duỗi chân thẳng theo chức năng, song song có những hỗ trợ tạm thời để tổn thương khu trú lại và giảm chảy máu như chườm lạnh.
Do đó, trước khi tham gia giải thi đấu, các vận động viên cần trang bị những thông tin để chuẩn bị kỹ lưỡng kiến thức về dụng cụ giày dép, ba lô, những dụng cụ sơ cứu, sơ đồ đường đua, địa hình hiểm trở ra sao. Cần phải có những kiến thức bản lĩnh tâm lý đối diện, đón nhận khi xảy ra chấn thương, không nên hoảng loạn, cần có số điện thoại để liên hệ với bộ phận y tế.
Minh Anh
