HỒNG QUÂN -
Khi nói đến tương lai vinh quang của xe tự lái, nhiều người còn nghi ngờ. Nhưng thời của xe tự lái đang đến, có thể là năm 2020 hay 2030.
Các ứng cử viên chủ yếu hiện thời là: Uber, Tesla, các công ty ô tô truyền thống hoặc các đại gia công nghệ đến từ thung lũng Silicon như Apple và Google. Điều đáng nói là công ty thống trị thị trường không nhất thiết phải là công ty sáng chế ra công nghệ hay sản phẩm đó. Chẳng hạn, GE đã không phát minh nhưng lại thành công với máy chụp cắt lớp CT Scan trong y khoa, còn vinh dự phát minh công nghệ này thuộc về phòng thí nghiệm EMI và Godfrey Hounsfield. Do đó, xe tự hành (không người lái) rất có thể sẽ xoay quanh những cái tên quen thuộc.
Thị trường xe tự lái đang dần hình thành. Nhưng doanh nghiệp nào sẽ chiếm ưu thế trong thị trường này vẫn là câu hỏi còn bỏ ngỏ.
Trước hết, Apple và Google có lượng tiền mặt rất lớn. Họ đủ sức đẩy một dự án như xe tự hành lên tận trời xanh, tài trợ trong thời gian dài. Tài sản lớn thứ hai mà họ có là thương hiệu và sản phẩm được nhiều người yêu mến. Tài sản thứ ba là khả năng tạo ra các giao diện tương tác được người dùng yêu thích. Họ đã có hệ thống bản đồ riêng được phát triển rất mạnh, phù hợp với những chiếc xe tự lái. Nhưng nhược điểm của hai công ty này là họ không có nhiều kinh nghiệm sản xuất ô tô, ngoài ra còn là các vấn đề về quản trị doanh nghiệp với văn hóa và quản lý nhân sự lao động. Các công ty này có lẽ phù hợp với việc nhượng quyền giấy phép sử dụng sáng chế, phát minh hơn là bán ra nguyên chiếc xe hoàn chỉnh. Chẳng hạn, có lẽ sẽ phù hợp hơn nếu trên chiếc xe điện của Toyota có cài phần mềm iDriver nào đó của Apple. Hơn nữa, liệu họ có sẵn sàng làm ra chiếc ô tô có khả năng hấp dẫn được hàng chục ngàn người một năm như những gì họ từng làm được với các thiết bị điện tử? Đây là sự chuyển đổi về loại hình kinh doanh, không chỉ khác ở mức độ. Cuối cùng, là phân phối và việc vận hành một mạng lưới đại lý xe là chuyện vô cùng nhức đầu. Liệu Apple có thể biến các cửa hàng Apple Store thành garage bán xe?
Trong khi đó, Uber có một thế mạnh là một mạng lưới phân bố rộng xe tự lái. Nếu có mô hình cho thuê xe tự hành ngắn hạn, không phải mua đứt, Uber có thể có lợi thế khai thác công nghệ mới. Họ cũng đã có cơ sở dữ liệu và thông tin về khách đi xe. Dù vậy, bên cạnh những nhược điểm tương tự như Apple và Google bên trên, Uber chưa bao giờ thực sự quản lý thứ gì. Vấn đề tiếp theo chỉ đơn giản là Uber chưa có lợi nhuận, và nguồn tài trợ từ vốn chủ sở hữu chưa chắc duy trì đủ lâu để đưa các chiếc xe tự lái ra thị trường.
Còn Tesla biết cách chế tạo xe và hợp thức hóa chúng về mặt pháp lý. Họ là công ty đứng đầu trong lĩnh vực xe điện. Cơ chế sạc điện tại các trạm cấp điện có thể khiến người tiêu dùng muốn mua xe điện. Nhưng Tesla cũng có nhược điểm như Uber: họ có nguồn đầu tư lớn, nhưng dự án này vẫn còn đang đốt tiền. Dù gì đi nữa, Tesla và Uber đều có vị thế tốt để cạnh tranh trong thị trường này.
Đối với các nhà sản xuất ô tô truyền thống, theo các chuyên gia kinh tế, họ như đang múa gậy trong bị. Họ không có tầm nhìn. Làm thế nào họ có thể cạnh tranh với các công ty đối thủ có công nghệ đổi mới liên tục? Trên thực tế, họ có rất nhiều tiền, có quen biết sâu rộng và có nhiều quan hệ pháp lý. Họ cũng có kinh nghiệm sản xuất ô tô với quy mô lớn cùng một mạng lưới phân phối rộng khắp, có các đội xe và người tiêu dùng trung thành. Nhưng hạn chế lớn nhất của họ lại chính là những tài sản trí tuệ họ đang có. Các công ty này có xu hướng phát huy các thiết kế xe kinh điển hơn là các thiết kế xe đột phá hoàn toàn, và có khả năng sẽ không đồng thuận với việc chuyển ngay sang sản xuất xe tự lái, có nghĩa là các nhà sản xuất truyền thống có khả năng sẽ gia nhập thị trường này trễ hơn. Mạng lưới đại lý của họ sẽ không thích bán xe điện vì chúng chưa kéo theo các gói sản phẩm bán kèm như xe truyền thống, vì ô tô thường phải thay thế, bảo trì các linh kiện hỏng hóc.
Vậy ai sẽ thắng? Câu hỏi này chưa thể trả lời ngay được. Có người suy luận rằng Uber có thể sẽ giành chiến thắng nhờ hệ thống mạng lưới phân bố rộng xe tự lái nhưng phần mềm lái xe tự động nên là giải pháp mua từ Google hoặc Apple. Nhưng suy luận trên có thể sai. Còn bạn, có bao giờ bạn tự hỏi trong tương lai sẽ bỏ tiền ra mua xe tự lái của hãng nào hay không?
