(SGTT) – Lượng xe buýt điện tại TPHCM đang tăng nhanh so với hồi đầu năm, nhưng quá trình chuyển đổi phương tiện xe buýt xanh vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là về nguồn vốn đầu tư và hạ tầng kỹ thuật.
- Hỗ trợ vốn chuyển đổi sang xe buýt điện, xe năng lượng xanh
- Xe sử dụng năng lượng sạch sẽ có tem kiểm định riêng
Thúc đẩy chuyển xanh phương tiện công cộng
Chính quyền TPHCM đang thúc đẩy chuyển đổi xe buýt từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch (như diesel) sang năng lượng sạch như điện và khí nén thiên nhiên (CNG). Đây là hành động cụ thể nhằm thực hiện chiến lược phát triển giao thông bền vững và thân thiện với môi trường của thành phố.
Theo thống kê mới nhất, toàn thành phố hiện có khoảng 2.821 xe buýt đang hoạt động, trong đó 571 xe sử dụng khí CNG và 419 xe buýt điện. So với con số 163 xe buýt điện đầu năm, lượng xe điện đã tăng mạnh gần 157%, phản ánh rõ nét hiệu quả của lộ trình chuyển đổi.
Dù tỉ lệ xe buýt sử dụng nhiên liệu hóa thạch hiện vẫn chiếm khoảng 65%, song những kết quả bước đầu cho thấy hướng đi xanh hóa là hoàn toàn khả thi và được sự ủng hộ, đồng hành của người dân thành phố.
Theo kế hoạch của Sở Xây dựng, thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ hoàn tất việc chuyển đổi toàn bộ đội xe buýt sang sử dụng năng lượng xanh. Cụ thể, 2.771 xe buýt sử dụng diesel hiện nay sẽ được thay thế, trong đó có 1.663 xe thuộc các tuyến hiện hữu và 1.108 xe là phương tiện đầu tư mới cho các tuyến mở rộng.
Đòi hỏi vốn đầu tư và hạ tầng kỹ thuật
Dù chủ trương và định hướng đã rõ, quá trình chuyển đổi phương tiện xe buýt tại TPHCM vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là về nguồn vốn đầu tư và hạ tầng kỹ thuật.
Hiện tại, thành phố hiện mới chỉ có 2 trạm sạc điện với 23 trụ sạc và 3 trạm nạp khí CNG (phục vụ khoảng 180 lượt xe/ngày). Trong khi đó, để phục vụ khoảng 3.317 xe buýt điện vào năm 2030, TPHCM sẽ cần ít nhất 25 trạm sạc với 269 trụ và thêm ít nhất 6 trạm nạp khí CNG cho khoảng 528 xe CNG.
Bên cạnh đó, thành phố dự kiến cần 3.521 tỉ đồng cho giai đoạn 2025-2030 để phục vụ việc xanh hóa phương tiện. Trong đó, khoảng 2.000 tỉ đồng dành để hỗ trợ lãi vay cho doanh nghiệp đầu tư vào xe điện và khoảng 1.300 tỉ đồng để xây dựng hệ thống trạm sạc điện và nạp khí CNG.
Tuy nhiên, thời gian nạp điện kéo dài, thiếu bãi đỗ xe kết hợp trạm sạc và quy hoạch phân bổ chưa rõ ràng khiến nhiều doanh nghiệp vận tải còn e ngại khi tham gia đầu tư. Đây là điểm nghẽn lớn cần được tháo gỡ nếu muốn đảm bảo hoạt động vận hành liên tục và hiệu quả của đội xe buýt điện.
Để thúc đẩy tiến trình chuyển đổi hệ thống xe buýt sang sử dụng năng lượng sạch, chính sách hỗ trợ sẽ đóng vai trò quyết định đến hiệu quả thực thi. Hiện nay, một trong những rào cản lớn nhất mà doanh nghiệp vận tải đang đối mặt là thiếu hụt các cơ chế khuyến khích đầu tư bài bản, đặc biệt là trong phát triển hạ tầng trạm sạc.
Nhiều doanh nghiệp cho biết họ gặp không ít khó khăn khi muốn triển khai trạm sạc xe điện, từ việc thiếu quy hoạch rõ ràng, thủ tục hành chính còn rườm rà cho đến việc chưa có chính sách ưu đãi cụ thể. Những yếu tố này đang làm chậm lại quá trình xanh hóa phương tiện và tạo ra tâm lý e ngại trong khu vực tư nhân.
TPHCM có thể hoàn thiện khung chính sách tăng trưởng xanh đối với vận tải công cộng bằng các giải pháp gồm quy hoạch mạng lưới trạm sạc đồng bộ (ưu tiên tại các đầu mối giao thông lớn, bến xe, nhà ga, khu đô thị đông dân cư); cơ chế hỗ trợ đầu tư (đất công làm trạm sạc, tín dụng xanh); và nhóm chính sách khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng xanh.
Bên cạnh đó cần nghiên cứu tích hợp giữa các phương thức giao thông công cộng như metro, xe buýt điện, xe đạp công cộng… để xây dựng mạng lưới giao thông hiện đại, tiện lợi, thân thiện với môi trường.
Quá trình chuyển đổi sang xe buýt sử dụng năng lượng sạch là một phần quan trọng trong tổng thể chiến lược phát triển đô thị bền vững của TPHCM. Chỉ khi hạ tầng kỹ thuật được đầu tư đầy đủ, chính sách hỗ trợ kịp thời và nhận thức xã hội được nâng cao thì quá trình chuyển đổi sang giao thông công cộng xanh mới thực sự phát huy hiệu quả.
Chuyển đổi sang xe buýt sử dụng năng lượng sạch đang là mục tiêu quan trọng của TPHCM. Theo một thống kê của Bộ GTVT, năm 2019 ngành GTVT phát thải khoảng 45 triệu tấn CO2, dự báo tăng trung bình 6 - 7%/năm, và đạt gần 90 triệu tấn vào năm 2030. Trong khi đó, tại TPHCM, hoạt động giao thông phát thải trên 13 triệu tấn CO2/năm, chỉ sau ngành công nghiệp, chiếm đến 99% tổng phát thải, 78% lượng SO2, 75% lượng bụi mịn PM2.5 phát sinh trên địa bàn thành phố.
*VietStats: nền tảng dữ liệu kinh tế tổng hợp và phân tích chuyên sâu do Việt Nam phát triển, cung cấp các chỉ báo vĩ mô, dữ liệu ngành và địa phương.
