Công ước về các vùng đất ngập nước được ký tại thành phố Ramsar, Iran vào năm 1971 là một công ước quốc tế về bảo tồn và sử dụng hợp lý đất ngập nước và các nguồn tài nguyên từ đất ngập nước. Thông qua việc phê chuẩn Công ước Ramsar, Việt Nam đã cam kết thiết lập hệ thống các khu bảo tồn đất ngập nước tiêu biểu. Đến nay, Việt Nam có 9 khu đất ngập nước được công nhận là khu Ramsar thế giới.
- ‘Trải nghiệm xanh’ tại 11 khu dự trữ sinh quyển thế giới ở Việt Nam
- Trekking khám phá thác Đỗ Quyên nằm giữa Vườn quốc gia Bạch Mã
Theo Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, đến nay, Việt Nam đã đề cử thành công 9 khu Ramsar với tổng diện tích 120.549 ha, bao gồm: Vườn quốc gia Xuân Thủy – Nam Định; Bàu Sấu thuộc vườn quốc gia Cát Tiên – Đồng Nai; Hồ Ba Bể - Bắc Kạn; Tràm Chim – Đồng Tháp; Vườn quốc gia Mũi Cà Mau; Vườn quốc gia Côn Đảo; Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen Vườn quốc gia U Minh Thượng - Kiên Giang và Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long – Ninh Bình.
Vườn quốc gia Xuân Thủy
Năm 1989, khu bãi bồi ở phía Nam cửa sông Hồng thuộc huyện Xuân Thủy, tỉnh Nam Định được công nhận là khu Ramsar thứ 50 của thế giới và là khu Ramsar đầu tiên của khu vực Đông Nam Á và Việt Nam.
Xuân Thủy có 14 kiểu sinh cảnh, bao gồm các sinh cảnh tự nhiên và sinh cảnh nhân tạo. Sinh cảnh có giá trị đa dạng sinh học cao nhất là các bãi bồi và rừng ngập mặn tự nhiên ít bị tác động. Do sự đa dạng và tình trạng tương đối nguyên vẹn của các sinh cảnh, Vườn quốc gia Xuân Thủy là nơi dừng chân và trú đông quan trọng của các loài chim nước di cư.
Qua các đợt khảo sát năm 1988 và 1994 đã quan sát được trên 20.000 cá thể chim nước trong khu vực, trong đó có 8 loài chim bị đe dọa và sắp bị đe dọa ở mức toàn cầu, đó là cò thìa, cò trắng Trung Quốc, choắt lớn mỏ vàng, mòng bể mỏ ngắn, bồ nông chân xám, rẽ mỏ thìa, giang sen, choắt chân màng lớn. Do có tầm quan trọng quốc tế trong công tác bảo tồn các loài chim, Xuân Thủy đã được công nhận là một trong số các vùng chim quan trọng tại Việt Nam.
Khu hệ đất ngập nước Bàu Sấu
Năm 2005, khu Bàu Sấu nằm trong Vườn quốc gia Cát Tiên, tỉnh Đồng Nai được công nhận là Ramsar thứ 1.499 của thế giới, đồng thời là khu Ramsar thứ hai của Việt Nam.
Bàu Sấu nằm trong vùng chim đặc hữu của vùng đất thấp, trong đó có hàng chục loài sống mật thiết với các vùng đất ngập nước, bao gồm cả các loài bản địa và các loài chim di trú. Trong đó, có các loài chim quý hiếm như hạc cổ trắng, công, già đẫy java, cò quắm cánh xanh, ngan cánh trắng...
Khu vực này cũng là môi trường sống của loài cá sấu xiêm, loài vật đang trong tình trạng bảo tồn ở mức rất nguy cấp (CR) theo Sách đỏ Việt Nam (2007) và Danh lục đỏ của IUCN (2012).
Vườn quốc gia Ba Bể
Năm 2011, Vườn quốc gia Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn được công nhận là khu Ramsar thứ 1.938 của thế giới và thứ 3 của Việt Nam. Vườn quốc gia Ba Bể được đánh giá là hệ sinh thái độc đáo, có trung tâm là hồ Ba Bể được xác định là hồ tự nhiên lớn trên núi ở Việt Nam.
Vườn quốc gia Ba Bể là nơi có các sinh cảnh nước ngọt rất đa dạng, trong đó có nhiều các ao tù nhỏ và các vùng đầm lầy. Vườn quốc gia Ba Bể có tầm quan trọng cao trong hệ thống khu bảo tồn của Việt Nam và là nơi duy nhất bảo vệ hệ sinh thái hồ nước ngọt tự nhiên trong vùng đá vôi.
Vườn quốc gia Tràm Chim
Năm 2012, Vườn quốc gia Tràm Chim, tỉnh Đồng Tháp đã trở thành khu Ramsar thứ 2.000 trên thế giới và thứ 4 của Việt Nam. Vườn quốc gia Tràm Chim là khu vực có hệ sinh thái độc đáo, có tầm quan trọng đặc biệt cho các vùng lân cận, các hệ sinh thái ngập nước, có nhiều nhóm loài đặc hữu quý hiếm, nhóm loài di cư đa dạng.
Nơi đây có hàng trăm loài chim, thực vật và cá bản địa. Nhiều quần thể lớn các loài chim nước có mặt nơi đây, đặc biệt là vào mùa đông. Sếu đầu đỏ, loài biểu tượng của Vườn quốc gia Tràm Chim, là loài được xếp hạng sẽ nguy cấp (VU) ở cấp toàn cầu và cấp quốc gia.
Vườn quốc gia Mũi Cà Mau
Cũng trong năm 2012, Vườn quốc gia Mũi Cà Mau, tỉnh Cà Mau được công nhận là khu Ramsar thứ 2.088 của thế giới và là thứ 5 của Việt Nam. Vườn quốc gia Mũi Cà Mau có diện tích bãi bùn và rừng ngập mặn với các loài chiếm ưu thế như mắm, đước…
Đây là khu vực duy nhất ở Việt Nam có ba mặt giáp với biển. Do nằm ở vị trí địa lý đặc biệt này, hệ sinh thái biển và ven biển ở Vườn quốc gia Mũi Cà Mau có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong cung cấp các điều kiện phù hợp cho sự di cư, sinh trưởng và sinh sản của một số loài thủy sản; là điểm dừng chân và trú đông rất quan trọng cho nhiều loài chim nước di cư.
Vườn quốc gia Côn Đảo
Năm 2013, Vườn quốc gia Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu được công nhận là khu Ramsar thứ 2.203 của thế giới và thứ 6 của Việt Nam. Tại Vườn quốc gia Côn Đảo đã ghi nhận trên 1.000 loài thực vật có mạch và nhiều loại chim, thú, bò sát, ếch nhái tại đây.
Hệ sinh thái biển Vườn quốc gia có rừng ngập mặn, các rạn san hô và cỏ biển. Các cuộc điều tra của Viện Hải dương học Nha Trang đã ghi nhận có trên 1.300 loài động thực vật biển, trong đó có 44 loài ghi trong Sách đỏ Việt Nam.
Ngoài ra, Vườn quốc gia Côn Đảo là nơi làm tổ quan trọng của loài vích và đồi mồi, hai loài rùa biển đang bị đe dọa tuyệt chủng trên toàn cầu. Ngoài ra, một số các loài động vật biển có vú cũng đã được ghi nhận tại Vườn quốc gia Côn Đảo.
Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen
Năm 2015, Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen trở thành khu Ramsar thứ 7 của Việt Nam. Khu Láng Sen thuộc vùng trũng của Đồng Tháp Mười, có hệ sinh thái đa dạng. Vùng Láng Sen có 156 loài thực vật hoang dã, 149 loài động vật có xương sống, trong đó có 13 loài nằm trong sách Đỏ Việt Nam như trăn đất, rắn ráo, chim bạc má, ác là...
Ngoài động vật, nơi đây còn có thảm thực vật tự nhiên ven sông rạch phong phú. Vào mùa khô, đây còn là chỗ trú ẩn của các loài bò sát như rắn ri, rùa, cua đinh, lươn, cá lóc...
Vườn quốc gia U Minh Thượng
Năm 2016, Vườn quốc gia U Minh Thượng trở thành khu Ramsar thứ 8 của Việt Nam. Hệ sinh thái rừng tràm trên đất than bùn trở thành một hệ sinh thái có tầm quan trọng đặc biệt, là nơi nuôi dưỡng, trú ngụ của hàng trăm loài động vật hoang dã, bao gồm cả chim, thú, bò sát, lưỡng cư, cá, côn trùng và nhiều loài thủy sinh vật phân bố ở các độ sâu khác nhau trong hệ sinh thái.
Tại U Minh Thượng có 72 loài động, thực vật quý, hiếm được ghi nhận trong Sách Đỏ Việt Nam 2007 và Danh lục đỏ IUCN 2012.
Đầm Vân Long
Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long trở thành khu Ramsar thứ 9 của Việt Nam và thứ 2.360 của thế giới vào năm 2019. Khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long là vùng đất ngập nước nội địa nguyên vẹn còn sót lại ở Đồng bằng sông Hồng, gồm các dòng sông, hồ nước nông và thảm thực vật ngập nước phong phú, mang các đặc tính sinh thái đặc thù tạo nên cảnh quan thiên nhiên độc đáo.
Nơi đây được bao bọc bởi một hệ thống đá vôi rất nổi tiếng với hệ thống hang động đẹp và thảm thực vật đặc trưng cho hệ sinh thái núi đá vôi, là môi trường sống chính của loài voọc mông trắng, một trong những loài linh trưởng đang bị đe dọa tuyệt chủng ở mức toàn cầu và chỉ còn ở Việt Nam.
Đăng Huy tổng hợp
Theo Vietnamplus, Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học
