TRÚC DIỄM -
Việc sửa đổi Bộ luật Lao động sắp tới có thể sẽ điều chỉnh quy định giờ làm thêm. Thông qua một vài hội thảo gần đây cũng như từ các trao đổi trực tiếp, Sài Gòn Tiếp Thị ghi nhận vẫn còn các ý kiến khác nhau về việc quy định số giờ làm thêm bao nhiêu là phù hợp.
Doanh nghiệp muốn tăng giờ làm thêm
Có ý kiến lo ngại, thời gian làm việc kéo dài khiến người lao động mệt mỏi, mắt mờ, dễ gây sai sót. Ảnh minh họa: Thành Hoa
Điều 106 của Bộ luật Lao động hiện hành quy định thời gian làm việc bình thường của người lao động là 8 giờ/ngày và 48 giờ/tuần. Bên cạnh đó, số giờ làm thêm của người lao động không quá 4 giờ/ngày, 30 giờ/tháng và 200 giờ/năm. Chỉ những trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định thì số giờ làm thêm mới được lên tới 300 giờ/năm.
Sau hơn ba năm triển khai luật, quy định giới hạn giờ làm thêm vẫn gây lấn cấn đối với nhiều doanh nghiệp. Theo ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch HĐQT Tổng công ty May Hưng Yên, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Hưng Yên, luật quy định số giờ làm thêm như trên là tiến bộ nhưng trong bối cảnh đất nước còn nghèo, còn đi sau thế giới thì phải làm việc với cường độ và thời gian nhiều hơn mới đuổi kịp các nước.
Ông Dương cho rằng việc quy định giới hạn giờ làm thêm quá thấp gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc đáp ứng tiến độ đơn hàng. Để kịp đơn hàng, doanh nghiệp phải làm thêm quá thời gian quy định, khi khách hàng nước ngoài kiểm tra phát hiện vi phạm sẽ hủy hợp đồng, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.
Theo số liệu tổng hợp của ông Bang Huyn Woo, Phó tổng giám đốc phụ trách đối ngoại, Công ty TNHH Samsung electronic Việt Nam, số giờ làm thêm của Việt Nam hiện nay khá thấp so với các nước. Hiện nay, GDP bình quân đầu người của Việt Nam khoảng 2.232 đô la Mỹ/năm trong khi số giờ làm thêm chỉ 30 giờ/tháng, 300 giờ/năm, trong khi Thái Lan, Indonesia, Nhật Bản đều có quy định số giờ làm thêm cao hơn.
Ông Bang Huyn Woo cho hay, các công ty thuộc khối sản xuất hoạt động theo các đơn đặt hàng và tại thời kỳ cao điểm về sản xuất, việc làm quá thời gian quy định là điều không tránh khỏi. Quy định giờ làm thêm như trên là không hợp lý.
Còn theo bà Đào Thị Thu Huyền, Chánh văn phòng cấp cao, Công ty TNHH Canon Việt Nam, giới hạn giờ lao động của Việt Nam hiện gắt hơn so với các nước khác. Việc này sẽ làm giảm tính cạnh tranh của Việt Nam, khiến Việt Nam không thể phát triển các ngành công nghiệp.
Một số doanh nghiệp kiến nghị không nên giới hạn giờ làm thêm một cách cứng nhắc mà phải linh hoạt dựa trên tính chất của từng ngành nghề vì mỗi doanh nghiệp có những đặc thù về môi trường làm việc khác nhau.
Nhiều doanh nghiệp kiến nghị quy định số giờ làm thêm ít nhất cũng bằng Nhật Bản, tức 60 giờ/tháng và 720 giờ/năm, nghĩa là cao hơn gấp đôi so với hiện tại.
Làm thêm giờ, bao nhiêu thì đủ?
Ông Ngô Thành Phát, Chủ tịch Công đoàn Tổng công ty May Việt Tiến, cho rằng theo quy định hiện nay, số giờ làm thêm tối đa 30 giờ/tháng và 300 giờ/năm là phù hợp. Đối với Việt Tiến, người lao động làm việc 8 giờ, cộng 1 giờ làm thêm và được nghỉ chiều ngày thứ Bảy, cả ngày Chủ nhật. Dù số giờ làm việc thấp hơn những nơi khác nhưng năng suất lao động vẫn cao, tổng thu nhập của người lao động vẫn được 8,5 triệu đồng/tháng.
Theo kinh nghiệm của Việt Tiến, người lao động làm 9 giờ/ngày đối với ngành may là rất mệt mỏi, mắt mờ, dễ gây sai sót. Nếu ép họ làm thêm 1 giờ nữa không những năng suất không cao, mà còn có nguy cơ xảy ra tai nạn lao động, và tăng chi phí cho doanh nghiệp.
Ông Phát cho rằng, thực tế, việc tăng năng suất lao động không phải bằng cách kéo dài thời gian làm việc mà phải thông qua việc cải tiến công nghệ, quy trình sản xuất, đào tạo nguồn nhân lực. Do đó, với Việt Tiến, trước đây người lao động phải mất 10 giờ mới làm ra 100 sản phẩm thì nay chỉ mất 8 giờ, trong khi thu nhập vẫn ổn định.
Thông tin qua e-mail, ông Jon Messenger, chuyên gia về điều kiện làm việc thuộc Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) tại Geneva, cũng cho hay tiêu chuẩn của ILO về thời giờ làm việc trong 1 tuần là 48 giờ, không bao gồm thời gian làm việc ngoài giờ. Mặc dù ILO không giới hạn cụ thể thời gian làm việc ngoài giờ nhưng quan điểm của ILO là thời gian làm việc ngoài giờ chỉ nên là một số trường hợp đặc biệt, không nên trở thành việc thường xuyên.
Theo ILO, thực tế, tăng thời gian làm thêm giờ không phải là một giải pháp dài hạn để tăng cường sản xuất. Nó chỉ là chiến lược ngắn hạn. Thời gian làm việc dài trong một tuần (hơn 48 giờ/tuần) thường đi kèm tình trạng mệt mỏi, dẫn tới các vấn đề về sức khỏe như bệnh tim mạch, và thậm chí làm tăng tỷ lệ tử vong, cũng như làm gia tăng sự nhầm lẫn khi làm việc hay tai nạn lao động. Ngoài ra, thời gian làm việc dài trong 1 tuần cũng đi kèm với tình trạng mất cân bằng và làm tăng mâu thuẫn cuộc sống-công việc. Cuối cùng, thời giờ làm việc dài không tương ứng với năng suất lao động cao.
ILO cho rằng, trên thế giới, những quốc gia có thời giờ làm việc dài thường có năng suất lao động thấp tương đối. Thời gian làm việc ngắn hơn thường gắn liền với năng suất lao động theo giờ cao hơn, bởi vì giảm tình trạng người lao động bị mệt mỏi, tăng động lực để người lao động làm việc, giảm tình trạng nghỉ ốm, giảm tình trạng thay đổi nhân lực, và giảm nguy cơ dẫn tới sai phạm trong công việc hoặc tai nạn lao động.
Tại một hội thảo gần đây có liên quan về vấn đề trên, Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Phạm Minh Huân cho hay bộ sẽ nghiên cứu số giờ làm thêm sao cho phù hợp để vừa đáp ứng được yêu cầu sản xuất, khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp nhưng cũng phải tính tới khả năng hồi phục sức khỏe của người lao động. “Đây sẽ là một trong những nội dung sửa đổi luật lao động sắp tới”, ông Huân nói.
