Vĩnh Thụy -
Ở Trung Quốc có nghề “thợ săn hàng giả” chuyên nghiệp. Những người làm nghề này chuyên lùng sục các loại hàng giả hoặc hàng dưới chuẩn ở các tiệm rồi dựa vào Luật Bảo vệ người tiêu dùng để nhận tiền bồi thường từ các công ty sản xuất hoặc bán những sản phẩm này.
Thợ săn “hàng giả” Ji Wanchang.
Các hoạt động này là một phần nỗ lực “nhổ cỏ” quần áo nhái, đồ dùng điện tử, thức ăn và đồ nội thất giả… tràn ngập các cửa hàng và khiến người tiêu dùng và các công ty bị thất vọng. Theo báo New York Times (Mỹ), Trung Quốc đã có những động thái bảo vệ các thương hiệu và ý tưởng, nhưng vẫn chật vật về cách chống hàng giả. Chính phủ các nước, công ty nước ngoài và chính người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng kén chọn và đã phàn nàn nạn hàng giả gây tổn thất cho các thương hiệu tên tuổi và người tiêu dùng.
Thương mại điện tử ở Trung Quốc là một “bãi săn” mới cho các “thợ săn hàng giả” như Yu Fengsheng, anh nói rằng, mục đích chính khi kiện các doanh nghiệp là bắt họ phải tự chỉnh sửa. Còn với Yu, anh chuyên săn các “con buôn” bán hàng giả ở các chợ trên mạng của Alibaba, công ty thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc. Yu trở thành “thợ săn” hàng giả thương mại điện tử sau khi mua phải một món hàng giả do một thương nhân tiếp thị trên diễn đàn Tmall của Alibaba.
Vào dịp “Ngày độc thân” 11-11 vừa qua, tổng doanh thu hàng bán qua mạng tại Trung Quốc đạt 180 tỉ nhân dân tệ (CNY), trong đó Alibaba đạt 122 tỉ nhân dân tệ. “Thợ săn” Wang Hai đã chi 1 triệu nhân dân tệ (khoảng 145.000 đô la Mỹ) để mua một số lượng lớn rượu hiệu Bái Tửu giả bán trên mạng và sau đó đòi tiền bồi thường gần 10 triệu nhân dân tệ.
Ở Trung Quốc, “thợ săn” hàng giả còn được gọi là “chiến sĩ bảo vệ người tiêu dùng”, và được đa phần các công ty nước ngoài rất thích. Scott Palmer, một luật sư về quyền sở hữu trí tuệ ở Công ty Luật Sheppard, Mullin, Richter & Hampton, chuyên đại diện các công ty Mỹ ở Trung Quốc, nói rằng: “Nhiều khách hàng của tôi hoan nghênh các chiến sĩ này, vì họ cung cấp được thông tin có ích cho công việc của chúng tôi”.
Tuy vậy, một vài quan chức chính quyền nói người hành nghề này lợi dụng luật vốn khuyến khích người tiêu dùng tố cáo hàng giả. Một số nhóm doanh nghiệp nước ngoài cũng phàn nàn. James Zimmerman, Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ ở Trung Quốc nói rằng, các thợ săn “hàng giả” thường hưởng lợi từ những phàn nàn nhắm vào những sai sót mẫu mã nhỏ của một sản phẩm, thay vì phàn nàn về chất lượng thật hoặc về các vấn đề an toàn.
Mới đây, Trung Quốc công bố dự thảo sửa đổi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và dự thảo này nêu “việc bồi thường bằng tiền vì mua hàng giả nên không áp dụng với bất kỳ người nào hoặc tổ chức lùng tìm chúng vì mục đích thương mại, tư lợi”. Dự thảo này đang được xem xét chính thức, nếu được thông qua, những “thợ săn” sẽ không thể là hành nghề nữa. Vấn đề ở đây là cơ quan chức năng khó phân biệt chuyện mua hàng để sử dụng cá nhân hay tư lợi, theo luật sư Qiu Hengyu của Công ty Luật Yingke Law ở tỉnh Quảng Châu (Trung Quốc). Ông nói rằng, việc xác minh động cơ mua hàng của người tiêu dùng là việc khó và nên xem tiền bồi thường từ mua hàng giả là tiền bồi thường chứ không phải tư lợi.
[box type="download"] Tại Trung Quốc, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (áp dụng từ năm 1994) nêu bọn “con buôn gian lận” phải bồi thường gấp đôi giá trị món hàng giả.
Đến năm 2009, Trung Quốc ban hành Luật An toàn thực phẩm và khi hàng hóa không đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, người tiêu dùng có thể đòi số tiền bồi thường gấp 10 lần giá trị của sản phẩm đó.
Đến năm 2014, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng sửa đổi, nâng mức bồi thường cho thực phẩm không ăn được lên gấp ba lần so với giá bán.[/box]
Nói về chuyện này, “thợ săn” Wang Hai cho rằng, các nhà lập pháp không nghĩ người chuyên đi săn hàng giả là người tiêu dùng thật sự. “Họ nghĩ chỉ có chính quyền mới có quyền xử phạt. Tuy nhiên, chính phủ thiếu nhân lực truy lùng hàng giả”, anh này nói.
Theo tờ New York Times, “thợ săn” Ji Wanchang cùng vô số đồng nghiệp đã dựa vào các luật bảo vệ người tiêu dùng để kiếm sống. Họ tích cực lùng sục hàng giả để đòi tiền bồi thường. Nhóm “thợ săn” của Ji Wanchang có khoảng 20 người “chỉ điểm”, chuyên báo cáo những sản phẩm bị nghi là hàng giả. “Thành quả lớn nhất của tôi cho đến nay là kiếm được 180.000 đô la, đó là khoản tiền bồi thường của một công ty lừa người tiêu dùng rằng loại khăn choàng của họ là lụa nguyên chất”, ông nói.
Nói về nghề của mình, Ji Wanchang cho rằng ông còn phải đóng tiền án phí mỗi khi các công ty bị ông cáo buộc bán hàng giả kiện ngược. Ông kiếm được khoảng 148.000 đô la Mỹ mỗi năm nhưng sau khi trừ các chi phí chỉ có thể đem về nhà khoảng 30.000-44.000 đô la. “Khi phát hiện hàng giả, đa số người tiêu dùng sẽ chấp nhận khi mạng sống của họ chưa bị nguy hiểm. Nếu có thêm các “thợ săn”, chất lượng hàng hóa sẽ được cải thiện ngay”, ông nhận định.
