Khi Praveen Narayan Dusane bắt đầu cầm lái chiếc xe lam chở khách trên những con đường thành phố Pune đông đúc, ông phải hối hả ngược xuôi kiếm từng đồng rupee. Có lúc ông phải giành khách với đồng nghiệp khác bằng cách hạ giá, có lúc ông đứng chờ cả mấy giờ đồng hồ mà không có khách nào hỏi thăm. Trong ca làm 12 giờ mỗi ngày, ông kiếm được 300 rupee, tức 5 đô la Mỹ.
Nhưng chuyện đó giờ đã xa rồi. Hiện Dusane chỉ việc kiểm tra tin nhắn lịch trình từ chiếc điện thoại của mình, thường là giờ nào cũng có cuốc xe. Công việc tiến triển nhanh giúp ông mua được căn hộ trị giá 33.000 đô la và có thể gửi ba đứa con gái đến học ở những trường tiếng Anh. “Ngày trước, đôi khi tôi phải đợi cả ngày mới có một cuốc xe và phải may mắn lắm mới có được số tiền mình muốn”, Dusane nói, “Giờ thì giống như mình có thể nhìn thấy tiền ngay trước mắt”.
Đó là lợi thế của thuật toán. Đặc biệt là ở đất nước mà giao thông luôn là điều khủng khiếp như Ấn Độ. Autowale, công ty của Dusane, sử dụng một chương trình dựa trên bản đồ Pune nhằm tối đa hóa khách đi xe. Tại thành phố Chennai, Công ty AutoRaja có hệ thống gọi phục vụ tự động. Ở thành phố Bangalore, bạn có thể đặt xe lam qua trang web và ứng dụng di động của mGaadi...
Chiếc xe ba bánh, thường có màu vàng đen xuất hiện trên khắp cả nước Ấn Độ, nơi mà xe buýt là thảm họa, đường sắt đô thị có giới hạn và taxi thì đắt đỏ. Người dân có thể dễ dàng thấy xe lam trên phố, nhưng để bắt được một chiếc không dễ vì các tài xế toàn đưa ra mức giá rất cao thay vì sử dụng đồng hồ và thường từ chối khách nếu quãng đường quá ngắn hoặc phải đi đến những khu ổ chuột khét tiếng bạo lực.
Autowale giúp cho khách và xe dễ dàng gặp nhau hơn. Khách có thể đặt xe qua ứng dụng trên điện thoại di động, qua trang web hoặc cách cổ điển hơn là gọi đến tổng đài công ty. Mỗi chuyến đi, khách trả phí 33 xu cho công ty. Cách vận hành của Autowale cũng như các hãng Uber hay Lyft từ Mỹ, hoặc mới đây là My Taxi, Easy Taxi, Grab Cab...
Uber đến Ấn Độ hồi tháng 9 năm ngoái, vận hành trước mắt ở sáu thành phố lớn nhưng tập trung vào thị trường taxi. Autowale không có những thiết bị chuyên dụng như Uber, và tất nhiên không lấy phí cao như Uber, phù hợp với những người lái xe lam. Autowale không dùng GPS, hầu hết các tài xế không có điện thoại thông minh. Thay vào đó, họ xây dựng một thuật toán dự đoán tuyến đường tiềm năng cho một xe lam trong ngày, xếp lịch cho các tài xế qua tin nhắn di động. Nhờ đó, họ giúp các lái xe có nhiều khách hơn, ít phải chạy xe không. Đổi lại, họ lấy tiền hoa hồng 10-15%. Doanh thu năm ngoái của Autowale là 335.000 đô la.
Phiên bản đầu tiên của Autowale do Janardan Prasad và Mukesh Jha thiết kế là một sự thất bại. Họ phát triển một mạng lưới 400 xe lam ở Pune, quá nhiều xe và không đủ khách cho một dịch vụ lúc đó vì còn ít người biết đến. “Nó thất bại vì hai bên khách và chủ xe không có sự cam kết với nhau”, Prasad nói, “Đây là một kiểu hẹn hò tình yêu, nếu hai bạn không cố gắng thì việc chẳng bao giờ thành”.
Mùa hè 2011, Prasad và Jha tân trang chương trình của họ, bắt đầu chỉ với năm tài xế, hứa đảm bảo một mức thu nhập ổn định ngay cả khi không đủ khách. “Chúng tôi nói với họ là hãy làm với chúng tôi trong sáu tháng, chúng tôi hứa lo đủ thu nhập cho họ”, Prasad nói. Sau ba tháng, đã có 75 tài xế gia nhập hệ thống, vận hành hàng trăm cuốc xe mỗi ngày.
Autowale hiện làm việc với 850 tài xế, chuyên chở 100.000 khách hàng năm, họ lên kế hoạch tiến đến Bangalore và ba thành phố khác. Tất nhiên, trong quá trình phát triển, họ không tránh khỏi những sai sót. Khi lượng khách tăng, chất lượng dịch vụ bắt đầu trở thành mối lo. Satish Chandra, 77 tuổi, khách hàng thường xuyên của Autowale từ năm 2012 phàn nàn về tài xế thô lỗ, hoặc phải chờ lâu và sự trả lời không thích đáng từ tổng đài...
Prasad nói công ty đang nỗ lực giải quyết các vấn đề đó và tập trung huấn luyện các tài xế. Văn phòng Autowale thường có những khóa huấn luyện như vậy cho những tài xế lớn tuổi cách sử dụng điện thoại, tin nhắn, một số câu tiếng Anh, cách giữ khách. “Tôi vẫn nói với họ rằng nếu họ không cư xử phải phép, họ sẽ làm lu mờ thương hiệu và thu nhập của họ sẽ bị giảm”, Prasad nói.
Thái Hà
