(SGTT) - Từng ít được chú trọng, sức khỏe tinh thần của trẻ em nay đã được nhìn nhận nghiêm túc hơn. Khi ngày càng nhiều trẻ đối mặt với lo âu, rối loạn cảm xúc, các mô hình tư vấn tâm lý ra đời đang giúp phụ huynh thay đổi cách tiếp cận, coi việc chăm sóc tâm hồn con trẻ là hành trình cần đồng hành và thấu hiểu.
- Sân chơi cho trẻ em TPHCM: Nhiều mà vẫn thiếu
- Liệu có thể 'đọc' trí thông minh của con trẻ qua vân tay?
Thiếu nơi chăm sóc
Trong nhiều năm, khi nói đến chăm sóc trẻ, phần lớn phụ huynh và nhà trường vẫn tập trung vào thể chất và thành tích học tập. Những biểu hiện về cảm xúc, hành vi hay kỹ năng xã hội thường bị xem nhẹ hoặc quy về “tính cách” hay “chưa ngoan”.
Theo UNICEF, khoảng 10–20% trẻ em và thanh thiếu niên trên thế giới gặp các vấn đề liên quan đến sức khỏe tâm thần. Ở Việt Nam, dù chưa có thống kê toàn diện, nhiều khảo sát nhỏ cho thấy tỷ lệ trẻ gặp rối loạn cảm xúc, lo âu hoặc stress học đường đang tăng nhanh, đặc biệt tại các đô thị lớn.
Một thống kê của Tổng cục Thống kê năm 2019 cho biết, cả nước có khoảng 6,2 triệu người khuyết tật từ 2 tuổi trở lên, trong đó gần 1 triệu người mắc rối loạn phổ tự kỷ. Ước tính, cứ 100 trẻ sinh ra thì có một trẻ thuộc nhóm này, con số đã tăng hơn 50 lần chỉ trong 15 năm.
Các chuyên gia nhận định, dù điều kiện sống và học tập ngày càng cải thiện, trẻ vẫn đối diện nhiều áp lực. Có trẻ học giỏi, ngoan ngoãn nhưng lại thu mình, cô đơn hoặc bộc lộ hành vi tiêu cực mà người lớn không lý giải được.
Trong bối cảnh đó, việc phát triển mạng lưới hỗ trợ tâm lý cho trẻ em trở thành yêu cầu cấp thiết, không chỉ trong y tế mà còn trong giáo dục và phúc lợi xã hội.
Số lượng trẻ được đưa đi khám, tư vấn tâm lý tại các thành phố lớn tăng nhanh trong vài năm gần đây, nhưng nguồn nhân lực và cơ sở can thiệp vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu.
TS.BS. Phạm Minh Triết, nguyên Trưởng khoa Tâm lý, Bệnh viện Nhi đồng 1 TPHCM, cho biết “Chúng tôi gặp không ít phụ huynh lặn lội từ các tỉnh xa đi vài tiếng, thậm chí cả ngày chỉ để con được khám vài phút. Số lượng trẻ cần hỗ trợ tăng nhanh nhưng cơ sở can thiệp còn thiếu, nhân lực chưa đủ, dẫn đến tình trạng chờ đợi kéo dài hoặc bỏ lỡ giai đoạn vàng trong phát triển của trẻ”.
Học cách lắng nghe con
Một tín hiệu đáng mừng là nhận thức của phụ huynh đang thay đổi dần. Nếu trước đây, việc đưa con đi gặp chuyên gia tâm lý từng bị xem là “chuyện lạ”, thì nay nhiều gia đình xem đó là việc cần thiết trong quá trình nuôi dạy con.
Tại Phòng khám Tâm lý Nhi Đồng, phường Bình Phú TPHCM, các bác sĩ chia sẻ hiện nay nhiều gia đình đưa con đến khám không chỉ có cha mẹ mà còn có cả ông bà đi cùng. Điều này khác với khoảng chục năm trước, phần lớn các buổi khám chỉ có mẹ đưa con đến. Họ thường lặng lẽ, mang theo nỗi lo và cảm giác cô đơn, bởi phía sau là những người chồng chưa sẵn sàng chấp nhận, thậm chí có người phản đối việc đưa con đi khám. Ông bà cũng thường có phản ứng tương tự. Sự phủ nhận khi ấy gần như là phản ứng tự nhiên của gia đình trước nỗi sợ điều bất thường. Chính sự thay đổi này không chỉ giúp trẻ được hỗ trợ sớm hơn, mà còn mở rộng vòng tay xã hội đối với những trẻ có nhu cầu đặc biệt.
“Để nuôi dạy một đứa trẻ đặc biệt, không ai có thể làm một mình. Cần nhiều trái tim cùng mở ra, nhiều bàn tay cùng đỡ lấy, để mỗi bước tiến của con không còn là hành trình đơn độc của riêng ai”, TS.BS Phạm Minh Triết cho hay.
Tại các thành phố lớn như TPHCM, Hà Nội, Cần Thơ... các phòng khám, trung tâm tư vấn ghi nhận ngày càng nhiều phụ huynh tìm đến hỏi về tương tác cảm xúc, rối loạn hành vi nhẹ hoặc kỹ năng xã hội.
Ở góc nhìn rộng hơn, sự thay đổi trong cách nhìn nhận của phụ huynh phản ánh chuyển biến tích cực của xã hội, nơi sức khỏe tinh thần dần được đặt ngang hàng với sức khỏe thể chất trong quá trình nuôi dạy con trẻ. Khi cha mẹ biết lắng nghe con hơn, khi việc trò chuyện về cảm xúc trở nên tự nhiên, đó không chỉ là bước tiến trong giáo dục mà còn là nền tảng để nuôi dưỡng một thế hệ phát triển toàn diện, tự tin và hạnh phúc hơn.
