(SGTTO) – Hộp xốp, chai nhựa có giá thành rất rẻ lại tiện lợi. Thế nhưng đằng sau sự tiện lợi đó lại chứa đựng nhiều nguy hại đến sức khỏe và môi trường sống. Mặc dù đã được cảnh báo nhiều nhưng xu hướng sử dụng đồ nhựa dùng một lần vẫn tiếp diễn.
- Chuỗi vận hành xanh Go Green: muốn thay thế hoàn toàn vật liệu đóng gói xốp, ni lông
- Olympic 2030: Không sử dụng chai nhựa trong giải việt dã
- Mua hàng ở trạm làm đầy để lan toả lối sống xanh
Theo báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp quốc, mỗi năm thế giới sử dụng 500 tỉ túi nhựa. Từ năm 1969 đến nay, lượng nhựa tiêu dùng đã tăng gấp 20 lần và sẽ có tăng nhanh theo gấp nhiều lần trong tương lai.
Còn theo số liệu từ đại diện Tổ chức Nông lương Liên hiệp quốc (FAO), mỗi năm Việt Nam thải ra môi trường 1,8 triệu tấn nhựa, trong đó có khoảng 730.000 tấn bị thải ra biển. Đặc biệt, con số 80 tấn là khối lượng nhựa và nilon mà hai thành phố lớn Hà Nội và TPHCM thải ra môi trường trong một ngày.
Những con số nói trên đáng báo động, bởi chúng có tác động xấu đến sức khỏe và môi trường sống của chúng ta.
Hộp xốp, các sản phẩm làm từ nhựa dùng một lần… chủ yếu được tái chế từ những sản phẩm nhựa đã qua sử dụng, một số hóa chất có trong các sản phẩm nhựa này như: chất hoá dẻo, phẩm màu, chì, cadimi… sẽ thôi nhiễm vào thức ăn, sau đó được hấp thụ vào cơ thể người qua quá trình sử dụng. Các hóa chất này tích tụ lâu ngày có thể gây ung thư, gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển não bộ ở trẻ, làm thay đổi mô, biến đổi nhiễm sắc thể, sẩy thai, dị tật bẩm sinh, thay đổi nội tiết tố và nhiều hệ luỵ khác cho sức khoẻ con người.
Bisphenol-A (BPA) là một hoá chất nhân tạo được dùng trong sản xuất các sản phẩm làm bằng chất dẻo polycarbonate như hộp đựng thức ăn, bình sữa trẻ em, đồ chơi… Theo Chương trình quốc gia nghiên cứu về độc học và Cơ quan Quốc tế nghiên cứu về ung thư cho thấy, BPA là loại chất có khả năng gây ung thư cực cao, ngoài ra BPA còn có tác động làm não chậm phát triển, gây rối loạn nội tiết, vô sinh..
Giá rẻ, lại tiện lợi
Theo quan sát của người viết, một kiot nhỏ trong chợ Bình Chiểu (quận Thủ Đức) chuyên bán đồ sử dụng một lần như hộp xốp, ly nhựa…luôn đông khách. Khách không chỉ được mua giá rẻ mà còn nhiều loại để lựa chọn, đặc biệt mặt hàng hộp xốp để đựng thức ăn.
Theo chị Thúy chủ cửa hàng, trong số các mặt hàng đựng thức ăn thì đây là mặt hàng bán chạy nhất vì tính tiện lợi của nó và giá lại quá rẻ. “Với giá 40.000 đồng một dây vỏ hộp (150 hộp), một ngày chị bán được khoảng gần 15 dây vỏ hộp. Bỏ ít tiền tha hồ dùng. Nếu mua số lượng nhiều (trên 1.000 hộp), cửa hàng sẽ giao hàng miễn phí đến tận nơi”, chị Thúy cho biết. Tuy nhiên, khi được hỏi có biết thông tin vỏ hộp xốp ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng không, chị Thúy cười nói: "Hàng ngày tôi vẫn bán nhiều mà đâu có bị sao đâu, nếu biết độc hại thì họ không mua rồi".
Với giá thành rẻ, lại rất tiện lợi khi sử dụng, hộp xốp được hầu hết các nhà hàng quán ăn sử dụng thường xuyên đồ ăn cho khách hàng đem đi. Anh Nguyễn Văn Hiếu, sinh viên năm 2 Trường Đại học Công nghiệp thực phẩm TPHCM, chia sẻ: “Mình sống ở ký túc xá nhưng ra ngoài ăn cơm, hoặc hay mua cơm hộp đem về ăn, cũng biết hộp xốp độc hại nhưng tiện lợi hơn, ăn xong bỏ vào thùng rác nhanh gọn”. Chị Hằng, công nhân trong KCX Linh Trung 2, quận Thủ Đức, cho biết hàng ngày thường mua đồ ăn sáng và cả mua thêm hộp để ăn trưa luôn cho tiện vì không có thời gian nên mua vậy cho nhanh kịp giờ làm.
Tác hại đối với con người
Mặc dù được nhiều cơ quan truyền thông cũng như các chuyên gia về sức khỏe khuyến cáo hạn chế, nhưng người dân vẫn dùng hàng ngày thậm chí còn nhiều hơn những hộp xốp và chén, ly nhựa, vì sự tiện lợi. Thế nhưng thói quen này rất có hại cho sức khỏe người dùng thậm chí nó có thể phá hủy gan và gây ung thư cao. Nhiều nước trên thế giới đã hạn chế và thậm chí bỏ đồ nhựa dùng một lần vì ảnh hưởng đến môi trường và hiểm họa khôn lường tới sức khỏe con người.
Theo các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng không nên dùng hộp xốp, đồ nhựa dùng một lần, đặc biệt là dùng đựng thực phẩm nóng. Theo kỹ sư Vũ Tân Cảnh, Phòng Vật liệu Polyme và Compozit, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho biết: “Hộp xốp được chế tạo từ nguyên liệu chính là một loại nhựa nhiệt dẻo gọi là Polystyren (PS) phân tử thấp. Do vậy, những vật dụng bằng nhựa chỉ dùng để đựng thức ăn nguội, tuy nhiên nhiều người Việt Nam lại dùng đựng thức ăn nóng, đây là điều tối kỵ. Khi đựng đồ nóng, hàm lượng monostyren (một chất độc) trong loại nhựa này được giải phóng ra càng nhiều sẽ gây tổn hại đến gan, cũng như nhiều bệnh khác. Không chỉ nhiệt độ cao, loại nhựa này khi gặp dầu mỡ, muối mặn, axít… sẽ gây độc tố hại cho con người”
Kỹ sư Cảnh cũng cho biết thêm, trong quá trình gia công, ngoài nhựa PS, nhà sản xuất còn kèm các chất phụ gia và chất độn khác. Người tiêu dùng không thể biết chắc nhà sản xuất độn chất gì khi gia công, thực tế không ít nơi vì mục đích lợi nhuận, cũng như trình độ chuyên môn kém, nhà sản xuất đã sử dụng nhựa phế liệu hoặc tỷ lệ từng chất không phù hợp dẫn đến sản phẩm có độc tố cao, gây nguy hiểm cho người sử dụng.
Nhựa làm hộp xốp là nhựa từ poly siren giãn nở, trong quá trình chế biến dù thế nào cũng còn tồn dư lại, dù là lượng nhỏ, hoạt chất siren. Khi cho đồ ăn nóng, dầu mỡ hoặc những thức ăn có tính chua vào hộp xốp, chất này sẽ thoát ra ngoài bám thức ăn. Siren bản thân là một chất độc có thể gây ung thư và các bệnh về thần kinh như: giảm trí nhớ, mất tập trung, giảm thính giác, thị giác Tiến sỹ hóa chất Trần Thị Ngọc Lan, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học quốc gia TPHCM, cho biết.
Theo tờ Daily Mail, kết quả nghiên cứu của nhóm 10 chuyên gia về độc chất, hóa học và y học trực thuộc Hội đồng nghiên cứu quốc gia Mỹ chỉ ra Styrene, một chất gây ung thư cho con người, có xuất hiện trong hộp xốp đựng thức ăn, ly một dùng một lần. Tiến sĩ Henney, nguyên giám đốc Cục quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Mỹ, cho rằng, mặc dù đã có những bằng chứng khoa học chứng minh Styrene có khả năng gây ung thư, tuy nhiên, không nên loại bỏ khả năng trong ly và hộp xốp đựng thức ăn còn chứa những chất độc khác chưa được phát hiện ra cũng gây ung thư cho con người bên cạnh Styrene.
Ông cũng cảnh báo: “Styrene được dự đoán là tác nhân gây ung thư ở người” tuy nhiên mức độ và tầm ảnh hưởng của chất này khác so với các hóa chất gây ung thư trong cá sản phẩm như thuốc lá, đồ ăn nhanh…
Tác động xấu đến môi trường
Bên cạnh những ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của con người, phế phẩm từ nhựa, xốp còn tác động xấu đến môi trường. Sau khi bị vứt ra ngoài tự nhiên, nhựa sẽ mất một khoảng thời gian cực kỳ lâu để tiêu hủy.
Chất thải nhựa do khó phân huỷ nên khi xử lý bằng cách chôn lấp sẽ tồn tại cả trăm năm dưới đất. Các sản phẩm từ nhựa sẽ tách dần ra thành các hạt nhỏ chứ không hề tiêu biến hết. Những hạt nhỏ ly ti đó có thể ngấm vào đất đi vào các mạch nước ngầm,hoặc gây ra thay đổi tính chất vật lý của đất, làm đất không giữ được nước, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây xanh.
Chất thải nhựa rất khó xử lý. Việc đốt nhựa sẽ thải ra vô số những khí độc khói bụi và tăng hiệu ứng nhà kính, và làm gia tăng khí thải nhà kính.
Còn với những rác thải nhựa do bị vứt hoặc bị cuốn trôi theo nước mưa xuống cống, sông, hồ, sông… sẽ làm thu hẹp diện tích ao, hồ, sông gây cản trở các dòng chảy, tắc cống rãnh thoát nước, ảnh hưởng đến sinh hoạt của con người.
Xuân Vinh
