(SGTT) - Mỗi năm Việt Nam tạo ra khoảng 93,6 triệu tấn phụ phẩm nông nghiệp, nhưng gần một nửa trong số đó chưa được tận dụng, gây lãng phí lớn. Trong khi đó, đây là nguồn nguyên liệu có thể được tận dụng để sản xuất than sinh học.
Đây được xem là giải pháp tiềm năng cho nông nghiệp phát thải thấp và thu lợi từ tín chỉ carbon.
- Sàn giao dịch carbon sẽ vận hành thử nghiệm cuối năm nay
- Thí điểm thị trường carbon: có thể không kịp vào tháng Sáu
Theo nghiên cứu của Viện Tăng trưởng xanh toàn cầu (GGGI) công bố gần đây, hàng năm Việt Nam phát sinh khoảng 93,6 triệu tấn phụ phẩm từ trồng trọt nhưng chỉ hơn 52% trong số đó được thu gom và sử dụng. GGGI là một tổ chức quốc tế liên chính phủ mà Việt Nam là thành viên, nhằm hỗ trợ để đạt các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính ở các quốc gia.
Những phụ phẩm như rơm rạ, trấu, vỏ cà phê, lõi ngô, vỏ dừa, bã mía hiện chủ yếu được dùng để ủ phân, đốt lò hơi hoặc đơn giản là bị đốt bỏ ngoài đồng, gây ô nhiễm không khí và lãng phí tài nguyên. Trong khi đó, các loại phụ phẩm này có thể trở thành nguyên liệu lý tưởng để sản xuất than sinh học. Sản phẩm than sinh học sản có cấu trúc xốp, giàu carbon, có khả năng cải thiện tính chất đất, giữ nước, tăng khả năng trao đổi dinh dưỡng và đặc biệt là cô lập carbon khỏi khí quyển trong hàng trăm năm.
Nghiên cứu cho thấy tại Việt Nam, dù thị trường nội địa còn nhỏ, ước tính khoảng 1.200 tỉ đồng/năm nhưng tiềm năng phát triển rất lớn, nhất là khi gắn với các mục tiêu nông nghiệp hữu cơ và phát thải thấp.
Đặc biệt, than sinh học còn có thể mang lại tín chỉ carbon. Trên thị trường quốc tế, một số giao dịch tín chỉ từ than sinh học đã đạt mức giá cao lên đến 200 đô la Mỹ/tín chỉ.
Tuy nhiên, GGGI chỉ ra nhiều rào cản khiến tiềm năng than sinh học chưa được khai thác đúng giá trị thực. Cụ thể là chi phí vận chuyển cao và sự phân tán nguồn nguyên liệu, khiến việc thu gom gặp khó khăn. Ngài ra, hiện Việt Nam chưa có khung pháp lý cụ thể cho sản xuất than sinh học, tiêu chuẩn chất lượng hoặc cơ chế chứng nhận thị trường.
Trước thực trạng hiện nay, GGGI đưa ra ba khuyến nghị. Thứ nhất là Việt Nam cần sớm ban hành các quy định cụ thể về sản xuất, sử dụng than sinh học, xây dựng hệ thống đo lường - báo cáo - thẩm định (MRV) để tích hợp than sinh học vào hệ thống canh tác phát thải thấp, giảm đốt ngoài đồng và cải tạo đất.
Thứ hai là triển khai mô hình thí điểm nhằm chứng minh tính khả thi. Khi thực hiện thí điểm, các đơn vị có thể ưu tiên những khu vực có nguồn phụ phẩm dồi dào; đồng thời hợp tác với nhà đầu tư quốc tế, kiểm chứng hiệu quả về mặt thị trường và huy động tài chính.
Cuối cùng, định vị than sinh học là đầu vào quan trọng cho nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn và phát thải thấp. Các đơn vị cũng cần chứng minh lợi ích kinh tế cho nông dân và doanh nghiệp vừa và nhỏ gồm tăng năng suất và thu nhập từ tín chỉ carbon…
