(SGTT) - Được xây dựng từ đầu thế kỷ 20, đồng hồ đá Thái Dương hơn 100 năm tuổi vẫn hoạt động khá chính xác và trở thành điểm đến độc đáo tại Bạc Liêu.
- Nhà hát ‘ba nón lá’ ở Bạc Liêu khi nhìn từ trên cao
- Du lịch Bạc Liêu có thể ‘mặn mà’ hơn nhờ muối
- Xếp hạng 3 di tích quốc gia đặc biệt tại Hòa Bình, Bạc Liêu và Tiền Giang
Đồng hồ đá tọa lạc trên đường 30 tháng 4, đối diện Liên hiệp các Hội Văn Học - Nghệ Thuật tỉnh Bạc Liêu, thành phố Bạc Liêu. Đã trải qua hơn 100 năm, đồng hồ đá – đồng hồ Thái Dương duy nhất tại Việt Nam vẫn tồn tại theo thời gian. Hiện nay, công trình trở thành điểm tham quan thu hút không ít du khách khi đến Bạc Liêu.
Công trình được xây dựng bằng gạch thẻ, mặt đồng hồ ốp gạch tàu, cao khoảng 1 mét, rộng 0,8 mét, hoạt động dựa vào bóng nắng để xem giờ.
Bề mặt đồng hồ chia làm ba phần: phần giữa là một khối chữ nhật nhô ra phía trước; hai bên là hai khối hình vuông cân đối, mỗi bên có 6 chữ số La Mã từ I đến XII để chỉ giờ. Khối chữ nhật ở giữa có nhiệm vụ giới hạn ánh sáng mặt trời, giúp tạo ra hai mảng sáng – tối rõ rệt trên mặt đồng hồ. Lằn ranh giữa hai mảng sáng – tối là nơi xác định giờ.
Từ lúc mặt trời mọc đến đúng ngọ, bóng nắng di chuyển dần từ trái sang phải, đổ thẳng vào số XII khi đúng 12 giờ trưa. Buổi chiều, bóng nắng tiếp tục nghiêng về bên phải, phản ánh thời gian tương tự như buổi sáng.
Dù được xây dựng bằng vật liệu đơn giản như đá, cát, gạch – không sử dụng kim loại hay máy móc – nhưng đồng hồ đá lại cho kết quả khá chính xác.
Tư liệu xưa ghi lại, khi đồng hồ vừa hoàn thành, nhiều người đến xem giờ và xem đây là "đồng hồ chuẩn" để chỉnh lại thời gian. Không chỉ dân thường, mà cả các ông thông, ông phán, ông huyện và quan ba, quan năm cũng từng đến đây xem giờ trước khi vào dinh làm việc.
Đồng hồ đá Bạc Liêu đã trải qua hơn 100 năm mưa nắng. Dù bề mặt đã phần nào bong tróc, tỉnh Bạc Liêu vẫn đang tìm cách trùng tu để bảo tồn công trình này. Đồng hồ đã được xếp hạng là di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh vào năm 2006.
Theo tài liệu lưu lại, đồng hồ đá Thái Dương do kỹ sư Lưu Văn Lang – thường được gọi là bác vật Lang – sáng chế. Ông sinh năm 1880 tại Tân Phú Đông (nay thuộc thành phố Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp) và là người Nam Kỳ đầu tiên tốt nghiệp kỹ sư loại giỏi tại Pháp vào năm 1904.
Sau khi về nước, ông được cử sang Vân Nam (Trung Quốc) để tham gia xây dựng tuyến đường sắt nối Đông Dương với Vân Nam. Từ năm 1909 đến 1940, ông làm việc tại Sở Công chánh Đông Dương (Sài Gòn), phụ trách giám sát các công trình cầu đường ở miền Tây và thường xuyên đến Bạc Liêu. Ông được người dân, quan chức Nam Kỳ và cả giới kỹ sư Pháp nể trọng.
Giai thoại nổi tiếng nhất về ông là chuyện “cầu Sập” ở Bạc Liêu. Khi đi qua cầu Dần Xây, ông dùng gậy gõ vào thành cầu và cảnh báo “Một tháng nữa cầu sẽ sập”. Ban đầu, các kỹ sư Pháp không tin, nhưng đúng một tháng sau cầu sập thật. Từ đó, người dân gọi luôn là “cầu Sập”.
Sau sự kiện này, ông được nhiều tỉnh trưởng vùng Nam Kỳ kính trọng, đặc biệt là tỉnh trưởng Bạc Liêu. Mỗi lần đến đây công tác, ông đều được mời dùng cơm thân mật. Đáp lại tấm thịnh tình, ông đã xây dựng và tặng chiếc đồng hồ đá độc đáo này.
