(SGTT) - Trong cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa các điểm đến toàn cầu, Việt Nam đang có cơ hội đặc biệt để mở rộng tầm ảnh hưởng bằng sức mạnh mềm – mà cụ thể là điện ảnh và âm nhạc. Tận dụng hai lĩnh vực này không chỉ giúp thu hút du khách, mà còn góp phần định vị hình ảnh quốc gia một cách bền vững và tinh tế.
- Phát triển du lịch ‘theo dấu phim’: Góc nhìn từ Huế
- Tạo cú hích cho du lịch địa phương qua sản phẩm ‘theo dấu phim’
Màn ảnh rộng – cửa ngõ văn hóa
Màn ảnh rộng có sức mạnh độc đáo đưa người xem đến với những thế giới khác nhau, định hình nhận thức của họ và khơi dậy mong muốn trải nghiệm trực tiếp. Tiềm năng của Việt Nam đã hé lộ qua những bộ phim được quốc tế công nhận, trong đó có cảnh quan, và ở một mức độ nào đó, đã giúp nêu bật văn hóa Việt Nam.
A Tourist’s Guide to Love (Đạo diễn: Steven K. Tsuchida, 2023), bộ phim quay tại sáu địa danh lớn tại Việt Nam là Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng, Hội An, Mỹ Sơn, Hà Giang đã lọt Top 10 phim xem nhiều nhất tại 89 quốc gia, đứng đầu bảng tại 19 nước (*). Không chỉ gợi cảm hứng du lịch, bộ phim còn giới thiệu nét đẹp văn hóa Việt qua lăng kính phương Tây một cách gần gũi và tích cực.
Trước đó, Kong: Đảo đầu lâu (Đạo diễn: Jordan Vogt-Roberts, 2017) có doanh thu trên 568 triệu đô la Mỹ toàn cầu (**) cũng được quay tại Việt Nam với bối cảnh chính ở Ninh Bình, Quảng Bình, Quảng Ninh. Sau khi phim ra mắt, các địa điểm này đã trở thành những điểm đến hấp dẫn cho du khách.
Bên cạnh đó, tác phẩm Người Mỹ trầm lặng (Đạo diễn: Phillip Noyce, 2002) dù mang bối cảnh lịch sử phức tạp, cũng khắc họa một Việt Nam thời thuộc địa với những thước phim đầy chất thơ.
Không ít đạo diễn Việt Nam đã góp phần quảng bá hình ảnh đất nước qua điện ảnh. Dọc dài từ Bắc vào Nam những cảnh đẹp đã được xuất hiện trên màn ảnh rộng. Có thể kể đến như bộ phim Đất rừng phương Nam (2023) của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng với những cảnh quay đậm chất văn hóa miền Tây đã gây ấn tượng mạnh với khán giả trong nước và nhận được sự quan tâm của truyền thông quốc tế.
Hay gần đây nhất, đạo diễn Victor Vũ vừa trở lại với Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu (2025), bộ phim lấy bối cảnh thế kỷ XIX, ghi hình tại Tuyên Quang và Cao Bằng. Dù chưa bàn đến nội dung, chỉ riêng phần hình ảnh đã tạo ấn tượng với những khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, tái hiện vẻ đẹp hoang sơ của vùng núi phía Bắc Việt Nam. Sau gần hai tuần công chiếu, phim đạt doanh thu 200 tỉ đồng, trở thành tác phẩm ăn khách nhất trong sự nghiệp của Victor Vũ tính đến nay.
Ở các nước như Hàn Quốc, Anh hay Thái Lan, du lịch điện ảnh đã được quy hoạch thành sản phẩm du lịch chuyên biệt. Việt Nam hoàn toàn có tiềm năng theo hướng này, nhưng cần chính sách đồng bộ hơn, từ ưu đãi quay phim đến kết nối hậu kỳ giữa điểm đến và hành trình của khán giả sau khi rời rạp.
Hàn Quốc là bậc thầy toàn cầu trong việc tận dụng các bộ phim truyền hình và điện ảnh để thu hút khách du lịch đến các địa điểm quay phim, tạo ra các tour du lịch và trải nghiệm chuyên biệt.
Tương tự, loạt phim Harry Potter đã có tác động tương tự đến du lịch ở Vương quốc Anh, khi người hâm mộ đổ xô đến các địa điểm mang tính biểu tượng xuất hiện trong phim.
Việt Nam có nguyên liệu thô những cảnh quan quyến rũ và những câu chuyện ngày càng hấp dẫn để khai thác thị trường “béo bở" này.
Sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa ngành điện ảnh và ngành du lịch là rất quan trọng. Cơ quan quản lý có thể hỗ trợ tìm kiếm địa điểm quay phim, cung cấp và quảng bá ưu đãi cho việc quay phim tại Việt Nam, phát triển các gói du lịch làm nổi bật các địa điểm xuất hiện trong phim. Hơn nữa, việc quảng bá các bộ phim Việt Nam có sức hấp dẫn quốc tế tại các liên hoan phim toàn cầu và thông qua các nền tảng phát trực tuyến có thể đóng vai trò là một hình thức quảng bá du lịch mạnh mẽ, dù là gián tiếp.
Nhạc Việt trên sân khấu toàn cầu
Nếu điện ảnh dẫn dắt bằng hình ảnh, thì âm nhạc là chất kết nối đầy cảm xúc. Nhạc pop Việt Nam (V-pop) hiện nay đang tạo được dấu ấn nhất định trên bản đồ giải trí quốc tế, từ các nghệ sĩ tiên phong như Sơn Tùng M-TP, Hoàng Thùy Linh, đến những nhân tố mới như Đen Vâu, Binz hay Hòa Minzy.
Mới đây nhất, MV Bắc Bling (2025) của Hòa Minzy đạt hơn 86 triệu lượt xem chỉ sau ba tuần, lọt Top 5 tại Australia, Singapore và Hàn Quốc (***). Khung cảnh làng quê Bắc Ninh trong MV đã khiến nhiều khán giả nước ngoài bày tỏ mong muốn được ghé thăm. Một cú “chạm” từ cảm xúc đến hành động, nếu được kết nối khéo léo, có thể trở thành cú hích cho ngành du lịch địa phương.
Bên cạnh đó, các lễ hội âm nhạc quốc tế tổ chức tại Phú Quốc, Đà Nẵng, TPHCM hay Hà Nội đang góp phần biến Việt Nam thành điểm đến trải nghiệm văn hóa âm thanh sôi động. Việc quy hoạch các festival theo mùa, kết hợp yếu tố bản địa và hiện đại, sẽ giúp âm nhạc không chỉ là sản phẩm nghe – mà còn là động lực di chuyển.
Thế giới ngày nay không thiếu nội dung, mà thiếu cách kể chuyện hiệu quả và phân phối đúng người, đúng lúc. Với sự phát triển của mạng xã hội, đặc biệt là TikTok, YouTube, Instagram, Việt Nam hoàn toàn có thể lan tỏa giá trị điện ảnh, âm nhạc, du lịch theo cách mới mẻ qua những cú “viral” xuất phát từ sáng tạo và cảm xúc thật.
Trong kỷ nguyên số, mạng xã hội chính là công cụ khuếch đại sản phẩm văn hóa và đưa chúng đến khán giả toàn cầu một cách trực tiếp, vượt qua mọi rào cản biên giới.
Hàn Quốc từng thành công khi để một MV K-pop thể hiện cảnh sắc địa phương rồi trở thành “cánh cửa” đưa khách du lịch tới đó. Mexico, Tây Ban Nha, Thổ Nhĩ Kỳ, Brazil… cũng từng tận dụng sức nóng của các bộ phim để kích cầu du lịch. Việt Nam chưa có một chiến dịch liên ngành bài bản như vậy, nhưng nguyên liệu thô thì rất sẵn: cảnh quan đẹp, nghệ sĩ sáng tạo, khán giả tò mò.
Trong kỷ nguyên số, mạng xã hội chính là công cụ khuếch đại sản phẩm văn hóa và đưa chúng đến khán giả toàn cầu một cách trực tiếp, vượt qua mọi rào cản biên giới. Các nền tảng như TikTok, YouTube, Instagram mở ra cơ hội chưa từng có để âm nhạc và phim ảnh Việt tiếp cận với công chúng quốc tế không qua trung gian, không cần quảng bá truyền thống.
Những câu chuyện thành công từ các quốc gia khác mang đến bài học đáng giá: một video âm nhạc đẹp mắt, lồng ghép văn hóa và cảnh sắc đặc trưng, có thể vô tình trở thành một "quảng cáo du lịch" đầy hiệu lực. Việc các KOL du lịch ghé thăm và lan tỏa trải nghiệm tại địa điểm quay phim cũng có thể tạo ra sự chú ý lớn.
Việt Nam hiện chưa có nhiều sản phẩm âm nhạc, điện ảnh được xây dựng có chủ đích nhằm gắn kết với du lịch và tạo hiệu ứng lan truyền mạnh trên mạng xã hội. Nhưng tiềm năng thì không thiếu.
Để thu hút du khách trong thị trường toàn cầu ngày càng cạnh tranh, Việt Nam cần tận dụng chiến lược sức mạnh mềm – cụ thể là điện ảnh và âm nhạc, vốn có sức lan tỏa cảm xúc mạnh mẽ và dễ dàng tiếp cận xuyên biên giới. Những "tài sản mềm" này, nếu được khai thác đúng cách, sẽ mang lại "hiệu quả cứng": doanh thu, du khách và một hình ảnh quốc gia hấp dẫn hơn trên bản đồ du lịch thế giới.
Vấn đề còn lại là: ai sẽ đứng ra kết nối các mảnh ghép ấy thành một chiến lược dài hơi và chuyên nghiệp?
Sức hút của một quốc gia không chỉ đến từ bãi biển, món ăn hay danh lam thắng cảnh mà còn đến từ cách quốc gia đó kể câu chuyện của mình. Khi du lịch Việt Nam bước vào giai đoạn cạnh tranh về trải nghiệm và cảm xúc, thì phim ảnh và âm nhạc nếu được đầu tư đúng tầm chính là đòn bẩy tạo nên sức bật và sự khác biệt cho thương hiệu du lịch quốc gia.
Tiến sĩ Bùi Quốc Liêm
Giảng viên ngành Truyền thông chuyên nghiệp, Khoa Truyền thông và Thiết kế, Đại học RMIT Việt Nam
(*) https://vietnamtourism.gov.vn/post/49439
(**) https://www.boxofficemojo.com/title/tt3731562/
(***) https://baobacninh.vn/cho-mong-them-mot-bac-bling--96039.html
