(SGTT) - Một ngày giữa tháng 10-2023, tác giả có chuyến thăm lại Vị Xuyên – nơi từng là chiến trường khốc liệt suốt 10 năm 1979-1989 ở địa đầu biên cương phía Bắc, giờ đang rộn ràng đón khách thập phương.
Vị Xuyên, ký ức “thời hoa lửa”
Đền thờ các anh hùng liệt sĩ Mặt trận Vị Xuyên nằm trên điểm cao 468, thuộc xã Thanh Thủy, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang. Lên tới khu nhà tưởng niệm bên vách núi đá dựng, mọi người có thể nhìn thấy các điểm cao 685, 772 và hướng mốc biên giới Việt – Trung, điểm cao 1509.
Nơi đây, các khách du lịch dâng hương tưởng niệm các anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên cương phía Bắc với tâm nguyện “sống bám đá đánh giặc, chết hóa đá bất tử". Một bạn trẻ đã ghi vào sổ tay “Từ 1979 đến 1989, có gần 5.000 cán bộ, chiến sĩ đã hy sinh ở Vị Xuyên. Máu của người lính Việt Nam đã hòa vào lòng đất mẹ để Tổ quốc hoà bình phát triển hôm nay”.
Dạo đó, vào cuối tháng 7-1985, rời mặt trận 979 ở biên giới Tây Nam, tác giả lên Vị Xuyên để viết phóng sự chiến trường cho báo Quân đội Nhân dân. Còn nhớ, cách đền thờ hôm nay không xa, trong hầm chỉ huy, thiếu tá Trần Bản, phó đoàn trưởng Đoàn Quang Trung, trải bản đồ quân sự, nói dãy núi 1500 phân định rõ ranh giới hai nước với những điểm cao 1545, 1509, 772… thuộc lãnh thổ Việt Nam, nhưng quân Trung Quốc đã lấn chiếm một số điểm cao này và huy động pháo bắn dữ dội vào quân dân ta.
Anh Bản kể chỉ riêng ngày 31-5-1985, quân Trung Quốc đã nả gần 50.000 quả đạn pháo. Với bộ binh, từ 22-5 đến 2-6, bộ đội Đoàn Quang Trung đã 4 lần đánh bại các đợt lấn chiếm của địch. Do đó, con lộ 2 hữu nghị dài 22 cây số “lành lặn” từ Hà Giang ra cửa khẩu ngày nào, tới sáng hôm đó đã bị pháo băm vằm loang lổ.
Anh Bản cho biết bộ đội Đoàn Quang Trung đã cùng các đơn vị địa phương Hà Tuyên (nay là Hà Giang) trấn thủ vùng biên nóng bỏng này và đã đánh thắng mọi hành động lấn chiếm của giặc. Các địa danh sau đây đã gắn liền với đá núi Vị Xuyên, với những tháng ngày chiến đấu kiên cường bảo vệ từng tất đất, mỏm đá biên cương Tổ quốc như ngã ba Thanh Thủy, hang Làng Lò, đồi Bốn Hầm, hang Suối Cụt, đồi Chuối, Cốc Nghè, Cửa Tử, điểm cao 2000, 1000, 1200, bình độ 300, 400, 685, đồi không tên…
Chiều hôm sau, tác giả đã theo toán vận tải vượt Cửa Tử trên đèo Cốc Nghè để lên các điểm tựa tiền tiêu. Chiều tối, trời mưa nhẹ. Sấm giật rồi pháo địch ùng ùng, đường đạn bay dội vào vách núi ù ù như bão thổi. Đồng chí Thái, lính công binh đi cùng, nói đây là nơi ta và địch đã đánh giáp lá cà nhiều trận để giành lại từng mỏm đá.
Thái kể, với lính vận tải, nhiều đêm, các anh phải lợi dụng ánh chớp của sấm sét hoặc ánh đạn pháo địch nổ hụt phía sau để vọt lên ở tư thế đang bò dốc để kịp rút ngắn đoạn đường. Cánh lính vận tải tính, có cả chục kiểu vận tải tránh đạn pháo ở mặt trận này; không phải chỉ là đi tải, mà còn chạy tải, nhảy tải, bò tải, luồn lách tải… Miễn sao đưa kịp hàng hóa đạn dược lên chốt và cáng thương binh về tuyến sau.
Hôm sau, chúng tôi theo đồng chí Lâm, lính trinh sát quê Gia Lâm, Hà Nội lên “chốt dựng” ở điểm cao 1000. Lâm kể, nơi đây từ 27 đến 31-5-1985, đơn vị anh đã đẩy lùi 3 đợt tiến công lấn chiếm của địch, giữ vững điểm tựa. Tới nơi, một đồng chí chỉ tôi xem một đỉnh núi loang lổ đất đỏ vì pháo địch. Đó là một điểm tựa, nhưng sau mỗi trận pháo lại thấy lính mình loáng thoáng trên đỉnh núi. Là vì ngay sau lưng điểm tựa là một thung lũng.
“Cái khối chắn khổng lồ sau lưng mình buộc đạn pháo lọt thỏm hết xuống đó anh ạ. Cả đạn cối truyền đơn của nó cũng lao xuống đó rồi theo con suối Thanh Thủy cuốn phăng ra sông Lô luôn!” Lâm nói.
Trong hầm chỉ huy đơn vị ở gần điểm cao 1200 hôm đó, chúng tôi càng hiểu hơn địa thế hiểm trở ở nơi này. Ba đỉnh núi nối liền là cụm điểm tựa tiền tiêu của đơn vị, đối mặt với những lô cốt địch thập thò dọc các sườn núi đường biên giới đang bị giặc xâm lấn.
Khoảng 14:00 giờ chiều, anh Thịnh, phó chỉ huy đơn vị, đưa chúng tôi lên chốt trên cùng. Bên điểm cao trước mặt, địch đang bắn tỉa. Đạn rít qua đầu. Pháo từ bên kia biên giới cũng bắt đầu ầm ầm nã xuống khu Bốn Hầm. “Tới giờ hợp xướng của nó rồi đấy!”, anh Thịnh la lên, chúng tôi chạy vào giao thông hào. Đạn pháo từ Bốn Hầm nổ dội lên, cách mấy cây số mà nghe muốn ngạt thở, tức ngực.
Tác giả hỏi một chiến sĩ, khẩu đại liên mới triển khai chiều nay của nó đặt ở đâu. Anh áp sát vách hầm, chỉ hướng sườn núi 1200, khuất sau một mỏm đá, nói “Ngay đó đấy. Lúc nãy thủ trưởng Thịnh đã bắn mấy quả M79, nó im, nhưng sau nó lại bắn tiếp”.
Khi pháo lớn đã im hẳn, chúng tôi quay về hầm chỉ huy. Bỗng đại liên địch lại ré lên tành tạch, anh Thịnh nói “Cứ mặc cho nó bắn chỉnh súng trọn hôm nay. Mai ta sẽ tính!”.
Chúng tôi lại quây quần quanh cái bàn làm bằng gỗ hòm đạn. Ở góc hầm, có mấy hộp sắt ủ giá đậu xanh. Bây giờ nhiệm vụ ai người nấy làm. Tranh thủ “trời yên núi lặng” để người chỉ huy tiếp khách phương Nam một chút. Bát nước đường pha viên B1, thuốc lào rít liên tục…
Anh Thịnh hỏi, gian khổ ác liệt nhất ở chiến trường giới Tây Nam, nơi quân tình nguyện Việt Nam đang làm nhiệm vụ giúp bạn Campuchia, là gì. Tôi nói “Sốt rét, mìn và thiếu nước. Cũng như ở đây là pháo với pháo vậy!”. Anh Thịnh trầm ngâm “Vậy là cùng tuyến lửa cả. Xin chia lửa với biên giới Tây Nam! Tôi có nhiều đồng hương Vĩnh Phú ở trong ấy”.
… Sau chuyến đi ấy, báo Quân đội Nhân dân đăng bài thơ “Trên điểm tựa một ngàn” và bài ghi chép 3 kỳ “Gửi về đồng đội phía Nam”. Cuối bài báo, tác giả đã viết “Lần đầu tiên tôi về với biên cương phía Bắc. Lại là nơi nóng bỏng nhất của đất nước hôm nay. Nơi điểm tựa tiền tiêu này, lửa đã cháy trong tôi. Không chỉ là lửa tội ác của pháo đạn giặc. Còn là lửa sống của đồng đội tôi nơi đây. Lửa chiến đấu hết mình để giữ vững biên cương Tổ quốc. Lửa của tình đồng chí đồng đội và lòng thiết tha yêu quý hòa bình. Mùa lúa chín, con đường làng, lời mẹ dặn lúc ra đi, và em, và bạn, và trường lớp… tất cả là nỗi nhớ lung linh thành ngọn lửa trong ta, cùng cháy lên, nơi đây”.
Vị Xuyên hôm nay - rộn ràng đón khách thập phương
Theo báo Hà Giang, trong 6 tháng đầu năm 2023, Vị Xuyên đón tiếp gần 1.000 đoàn khách với trên 32.560 lượt người đến viếng các Anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Vị Xuyên và điểm cao 468.
Anh Tạ Viết Trường, đại diện Ban quản lý Đền thờ các anh hùng liệt sĩ Mặt trận Vị Xuyên, cho biết “Mỗi tuần, nơi đây đón khoảng 1.000 lượt khách đến viếng các Anh hùng liệt sĩ. Phần lớn, du khách đều kết hợp ghé thăm các di tích lịch sử trên địa bàn huyện và tham quan Công viên Địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn”.
"Du khách đến Vị Xuyên có thể dành thời gian chinh phục đỉnh Tây Côn Lĩnh ngắm hoa đỗ quyên; khám phá văn hóa độc đáo của người Dao, Tày tại Làng văn hóa du lịch cộng đồng thôn Thanh Sơn, thôn Lùng Tao hay ngắm ruộng bậc thang ngút tầm mắt với những ngôi nhà phủ rêu xanh ở Xà Phìn...", anh Trường nói thêm.
Năm 2023, huyện Vị Xuyên đã khảo sát, xây dựng tuyến du lịch khám phá đỉnh Tây Côn Lĩnh. Được mệnh danh là “Nóc nhà Đông Bắc” với độ cao 2.428 m so với mực nước biển, sở hữu bức tranh thiên nhiên đẹp với khu rừng nguyên sinh phủ đầy rêu phong, thảm thực vật vô cùng phong phú, rừng chè Shan tuyết cổ thụ và đặc biệt là nơi bạt ngàn hoa đỗ quyên cổ thụ bung nở mỗi độ Xuân về.
Về sản phẩm du lịch tâm linh, hiện nay, trên địa bàn huyện còn có một số ngôi chùa thu hút đông du khách đến tham quan như chùa Sùng Khánh ở thôn Làng Nùng, xã Đạo Đức, có địa thế, cảnh quan đẹp, có lịch sử lâu đời, ở đây còn lưu giữ bảo vật Quốc gia là Bia đá thời Trần và quả chuông được đúc thời Hậu Lê và chùa Bình Lâm, xã Phú Linh lưu giữ bảo vật Quốc gia là quả chuông thời Trần, cao 103cm, đường kính miệng 65cm, quai được cấu tạo bởi hai hình rồng, trên chuông khắc chữ Hán.
Ngoài ra, du khách đến Vị Xuyên có thể trải nghiệm tắm suối nước khoáng nóng tại Khu du lịch nghỉ dưỡng suối khoáng Thanh Hà, xã Quảng Ngần hay tham gia chèo thuyền du ngoạn trên lòng hồ thủy điện Sông Miện, xã Thuận Hòa, đây được ví như hẻm Tu Sản thứ hai của Hà Giang. Một điểm đến khác cũng hấp dẫn không kém đó là Hồ Noong, xã Phú Linh, nằm cách thành phố Hà Giang không xa chỉ khoảng 10km về phía Đông.
Những năm qua, huyện Vị Xuyên tập trung đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và các sản phẩm du lịch đặc trưng. Đến nay, toàn huyện có 47 cơ sở lưu trú với 417 buồng phòng, 621 giường. Tốc độ tăng trưởng trung bình giai đoạn 2015 – 2020 là 25,8%/năm đối với cơ sở lưu trú và 26,9% đối với số buồng phòng. Huyện ủy huyện Vị Xuyên đặt mục tiêu giai đoạn 2021-2025, huyện thu hút trên 1.000.000 lượt khách thăm quan, du lịch; tốc độ tăng trung bình từ 25%-35%/năm. Tổng thu từ khách du lịch đến năm 2025 đạt 210 tỉ đồng, tốc độ tăng bình quân hàng năm trung bình từ 75% - 87%/năm.
Huỳnh Kim – Nguyên Phong
