Thanh Thủy-
Đột quỵ, hay còn gọi tai biến mạch máu não, là căn bệnh có thể xảy ra bất ngờ với bất kỳ ai. Vì vậy, việc hiểu rõ về nguyên nhân và cách phòng tránh đột quỵ sẽ giảm thiểu nguy cơ mắc phải.
Vừa qua, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM tiếp nhận trường hợp một bệnh nhân nam là anh N.T., 39 tuổi, bị đột quỵ. Theo lời kể của anh T., một buổi tối cách đây hai tuần, anh đang đứng thì không thể cử động hai cánh tay, sau đó không nói được gì. Sau khi được đưa đi cấp cứu, bác sĩ chẩn đoán anh bị đột quỵ cấp.
Tập thể dục thể thao thường xuyên để tránh nguy cơ đột quỵ. Ảnh: Thành Nhân
Nhiều nguyên nhân
Sau những phương pháp điều trị như tiêm thuốc thông mạch, luồn dụng cụ lấy máu đông khỏi mạch máu, các mạch máu não của anh T. đã thông suốt. Anh T. đã có thể nói chuyện, tuy tay chân cử động còn yếu. Theo các bác sĩ, trường hợp này có thể chẩn đoán nguyên nhân rõ ràng nên việc chữa trị kịp thời, mức độ hồi phục cao. Mặc dù vậy, anh T. hiện phải tuân thủ phác đồ điều trị lâu dài để phòng ngừa tái phát.
Không may mắn như anh T., một nữ bệnh nhân tên P.G., 47 tuổi, được người thân đưa đến bệnh viện khi không thể đánh thức chị vào buổi sáng. Chị G. được đưa đến phòng cấp cứu trong tình trạng lơ mơ, liệt nửa người. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân này bị đột quỵ thiếu máu não nặng do tắc một động mạch lớn trong lúc ngủ. Nhưng do người bệnh được cấp cứu hơn 12 giờ sau khi tắc mạch máu não và gần nửa bộ não bệnh nhân đã hư hại, các bác sĩ không thể can thiệp tái thông mạch máu. Chị G. bị liệt nửa người, suy giảm nhận thức, cuộc sống gói gọn trên chiếc xe lăn.
Theo TS.BS. Nguyễn Bá Thắng, Phó trưởng khoa Thần kinh Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, mỗi tháng bệnh viện tiếp nhận 100-120 ca đột quỵ. Người cao tuổi có nguy cơ đột quỵ cao nhưng tỷ lệ người bị đột quỵ dưới 45 tuổi cũng khoảng 30%. Đột quỵ không phân biệt tuổi tác, giới tính, tình trạng sức khỏe. Một người trẻ tuổi đang rất khỏe mạnh cũng có thể bị đột quỵ mà không có những dấu hiệu báo trước.
Đột quỵ có nhiều nguyên nhân, trong đó có ba nguyên nhân phổ biến: tăng huyết áp làm thoái hóa mạch máu não, bệnh lý xơ vữa hoặc rung nhĩ tạo cục máu đông. Ba bệnh lý này có thể dẫn đến tắc hoặc vỡ mạch máu não. Ngoài ra, người bị đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, bệnh tim, béo phì, hoặc hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, ít vận động sẽ nguy cơ đột quỵ cao hơn những người khác.
Cần cấp cứu kịp thời
Để giảm thiểu hậu quả, theo bác sĩ Thắng, người bệnh đột quỵ nếu được cấp cứu kịp thời trong “thời gian vàng” thì cơ hội phục hồi rất cao. Thời gian vàng là sáu tiếng kể từ khi phát bệnh, trong đó ba giờ đầu là quan trọng nhất. Bản thân người bệnh hoặc người xung quanh cần nhận biết ngay các dấu hiệu đột quỵ như bị méo miệng, nói ngọng hoặc không nói được, yếu một bên tay chân. Người bệnh cần được đưa đi cấp cứu kịp thời để tránh những hậu quả nặng nề như liệt nửa người, mất khả năng giao tiếp, mất khả năng kiểm soát tiểu tiện, thậm chí hôn mê sâu dẫn đến tử vong.
Một bác sĩ chuyên về đột quỵ tại Bệnh viện Nhân dân 115 cho biết, khi phát hiện người bị đột quỵ, người nhà nên để người bệnh nằm ở tư thế thoải mái và nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có khả năng điều trị càng sớm càng tốt. Bệnh nhân đột quỵ có khoảng 30% hồi phục hoàn toàn, 70% sẽ để lại di chứng nhẹ đến nặng.
Để phòng tránh đột quỵ, theo các bác sĩ, mọi người cần có lối sống lành mạnh, không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, giảm ăn mặn, giảm mỡ béo, tăng cường rau xanh và trái cây. Bên cạnh thói quen tập thể dục hàng ngày, việc khám sức khỏe định kỳ là cần thiết, giúp phát hiện các bệnh lý nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim, xơ vữa động mạch… Riêng những người đã từng bị đột quỵ, cần dùng các loại thuốc phòng ngừa và điều trị theo chỉ định của bác sĩ.
Khi trời trở lạnh, chứng đột quỵ dễ xảy ra trong đêm khuya và sáng sớm. Vì vậy, những người trên 50 tuổi cần phải giữ ấm cơ thể về đêm và sáng, nếu ngủ máy lạnh nên để nhiệt độ khoảng 27-28 độ, đắp chăn. Khi thức dậy, người có tuổi không nên mở cửa hoặc ra ngoài quá sớm để tránh gió lùa.
[box] Theo số liệu của Hội Đột quỵ thế giới, cứ sáu người sẽ có một người bị đột quỵ. Ở Việt Nam, mỗi năm có 200.000 người mắc chứng này, tỷ lệ tử vong do đột quỵ ở nam giới là 18% và nữ giới là 23%.[/box]
