Magazine

Tết năm Tỵ, nghe gen Z kể chuyện ‘hồi sinh’ cho rắn

(SGTT) - Tết Ất Tỵ 2025, với rắn là linh vật của năm, nhiều người đã tìm đến anh Phạm Quang Hiếu ở quận 8 để mua những bức tranh, mô hình trang trí từ tiêu bản rắn về trưng bày. Những tác phẩm do anh thực hiện có giá bán từ vài trăm ngàn đến hàng chục triệu đồng. 

Gắn bó với nghề làm tiêu bản động vật hơn 4 năm, Phạm Quang Hiếu sinh năm 1999 là người thợ giúp lưu giữ hình thái của nhiều loài động vật sau khi chúng qua đời. Khởi nguồn cho công việc này bắt đầu từ câu chuyện cá nhân của anh, khi chú rắn anh nuôi không may chết. Từ nỗi buồn đó, anh quyết định tự học, mày mò và tham gia các khóa đào tạo để thành thạo kỹ thuật làm tiêu bản.

"Tôi bắt đầu công việc này từ năm thứ hai đại học, khi tham gia một hội nhóm có chung sở thích nuôi rắn. Tuy nhiên, con rắn tôi nuôi không may chết. Vì có tình cảm với nó, tôi muốn tìm cách lưu giữ hình dáng của nó. Đó cũng chính là khởi đầu cho hành trình tìm hiểu và nghiên cứu về cách làm tiêu bản xương động vật", anh Quang Hiếu chia sẻ.

Anh Phạm Quang Hiếu và tác phẩm "Nàng Medusa" lấy cảm hứng từ nhân vật trong thần thoại Hy Lạp.

Nghề làm tiêu bản động vật vẫn còn khá mới mẻ ở Việt Nam, phần lớn do các mẫu vật hiếm khi xuất hiện trên thị trường. Thông thường, tiêu bản chỉ có tại các viện bảo tàng hoặc phục vụ các dự án nghiên cứu khoa học, trong khi chưa có đơn vị nào đào tạo chính quy về lĩnh vực này. Anh nói “Ở Việt Nam, người làm công việc này rất ít, và không phải ai cũng sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm. Đây từng là một thách thức lớn đối với tôi.”

Ban đầu, Hiếu đến với nghề chỉ vì tình cảm đặc biệt dành cho các loài động vật, nhưng anh không ngờ rằng sở thích này lại mở ra một con đường hoàn toàn mới. Dù theo học chuyên ngành Digital Marketing tại Trường Đại học Quốc tế RMIT Việt Nam, sau khi hoàn thành những tác phẩm tiêu bản đầu tay, anh nhận ra mình có đủ khả năng và đam mê để theo đuổi công việc này.

Tác phẩm rắn âm dương có giá trị hơn 5 triệu đồng.

Không chỉ tạo ra các tác phẩm tiêu bản, Hiếu còn nhận làm tiêu bản cho thú cưng theo yêu cầu của chủ nuôi. “Nhiều người xem thú cưng như thành viên trong gia đình. Khi chúng mất đi, việc lưu giữ một phần nào đó của chúng sẽ giúp chủ nhân vơi đi nỗi đau,”. Động lực để anh luôn say mê với nghề là sự ủng hộ của những khách hàng, “Tôi cảm thấy hạnh phúc khi được mọi người biết đến là người sáng tạo nghệ thuật từ xương, người lưu trữ ký ức, anh nói thêm.

Theo anh Hiếu, thời gian qua anh nhận được các đơn đặt hàng làm thú cưng nhiều hơn là làm các sản phẩm sáng tạo. Khách hàng của anh rất đa dạng, từ các bạn học sinh cấp 2, cấp 3 đến những người lớn tuổi.  "Có trường hợp một khách hàng đem đến chỗ tôi cùng lúc 4 chú mèo đã qua đời và họ khóc rất nhiều. Tôi hiểu được cảm giác của họ và càng ý thức với công việc. Mỗi tác phẩm không chỉ là một sản phẩm, mà còn là một câu chuyện, một cách kết nối cảm xúc giữa con người và những người "bạn đồng hành đặc biệt" của họ", anh Hiếu giãi bày.

Theo anh Hiếu, những khách hàng đầu tiên tìm đến anh chủ yếu là người nước ngoài đến từ Ba Lan, Phần Lan, Đức, Pháp, thông qua các diễn đàn và website cá nhân. Sau này, anh tích cực đăng tải các tác phẩm trên mạng xã hội và dần mở rộng thị trường trong nước. Tác phẩm có giá trị cao nhất mà anh từng bán lên đến 30 triệu đồng. “Dù đây là một nghề với thị trường nhỏ, nhưng đối với tôi, nó mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc”, anh Hiếu khẳng định.

 

Để làm một mẫu tiêu bản hoàn chỉnh, anh Hiếu phải thực hiện quy trình gồm 5 bước, từ xử lý xác, loại bỏ nội tạng, ngâm hóa chất, ghép xương đến hoàn thiện khung treo. Đây là công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo, bởi chỉ cần một sai sót nhỏ cũng có thể làm hỏng toàn bộ sản phẩm.

Trong những ngày đầu khi tiếp xúc công việc này, anh gặp không ít khó khăn. Do chưa quen việc, anh nhiều lần bị dao cứa vào tay hoặc hóa chất làm bỏng. Thậm chí, vì chưa ước lượng được thời gian hoàn thành, không ít lần xương bị rã ra thành từng mảnh, khiến cả tác phẩm bị hỏng.

Mặt khác, anh cũng thừa nhận rằng đôi khi bản thân chưa đủ vững vàng để hiểu hết về các loài và xử lý mẫu vật. Anh cho biết mỗi mẫu vật có cấu trúc giải phẫu khác nhau, cần phải xử lý cẩn thận để không làm tổn thương các khớp nối. Vì vậy, anh cho rằng việc tích lũy kinh nghiệm và không ngừng học hỏi thêm kiến thức là rất quan trọng để làm nghề này.

 

Một số trở ngại khiến nhiều người dễ bỏ cuộc khi dấn thân vào công việc này theo anh Hiếu đó là không chịu được những yếu tố dễ gây "choáng" như máu và đặc biệt là mùi từ xác động vật. Bên cạnh đó, anh cũng nhắc đến sự nguy hiểm từ các hóa chất tẩy rửa và phân hủy. Đây là những thử thách mà chỉ những người thực sự đam mê mới có thể vượt qua.

Từ cuối năm ngoái, anh Hiếu nhận được nhiều yêu cầu làm các tác phẩm từ rắn cho năm Ất Tỵ 2025. Anh cho hay, "Tôi đang cố gắng hoàn thành hai đơn hàng cho khách ở Khánh Hòa. Lượng đơn hàng về rắn đợt này có tăng cao hơn. Giá các tác phẩm dao động từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng, tùy theo kích thước và mức độ chi tiết của tác phẩm.”

Một bộ xương rắn hoàn thành. Thông thường đối với các sản phẩm tiêu bản to phải mất vài tháng để hoàn thành, với những sản phẩm nhỏ thì mất khoảng vài tuần đến 1 tháng.

Bên cạnh tiêu bản, anh Hiếu còn thử nghiệm các phương pháp khác như nhuộm xương, phục dựng cấu trúc động vật bằng cách sử dụng những con bọ để phân hủy tự nhiên. Thời gian để các con bọ xử lý xác động vật có thể kéo dài hơn một tháng, nhưng anh kiên trì vì muốn thành phẩm đạt độ hoàn hảo nhất. Hiện nay, các sản phẩm tiêu bản anh bán ra có giá từ vài trăm đến vài triệu đồng, tùy một số sản phẩm đặc biệt sẽ có giá hàng chục triệu đồng.

Một điều đặc biệt trong nghề này, theo Hiếu là “động vật chết mới được làm tiêu bản. ”Anh luôn nhấn mạnh yếu tố đạo đức nghề nghiệp và không bao giờ can thiệp vào động vật sống. Anh Hiếu cho rằng “Tôi xem mỗi sản phẩm mình tạo ra như một tác phẩm nghệ thuật và giá trị thực sự của nghệ thuật chỉ tồn tại khi cái chết xảy ra một cách tự nhiên, chứ không phải từ sát sinh để đạt được.”

Ngoài tiên bản động vật xương, anh Hiếu còn làm tiêu bản nhuộm xương. Loại này được tạo ra bằng cách ngâm động vật với các loại hóa chất để phá hủy đi cấu trúc phần thịt ban đầu và chỉ giữ lại phần khung xương. Sau đó sẽ tiến hành nhuộm phần xương này theo các màu tùy thích như hồng, xanh, đỏ.... Những con vật làm theo loại hình tiêu bản ngâm thường là chuột, cá, chim nhỏ, bạch tuộc, mực... những loài động vật có kích thước nhỏ gọn.

Anh cũng nói thêm, anh không xem công việc của mình chỉ là một nghề mưu sinh, với anh, mỗi tác phẩm đều là một câu chuyện, một mảnh ký ức sống động. “Tôi mong muốn mang đến cho mọi người cách nhìn nhận mới về cái chết – rằng sự kết thúc không phải là dấu chấm hết. Bằng cách lưu giữ những ký ức đẹp, chúng ta có thể giúp những gì quý giá trở nên ‘bất tử’.”

Ngọc Khuyến

Cùng chủ đề

BÌNH LUẬN

Vui lòng nhập bình luận của bạn
Vui lòng nhập tên của bạn ở đây